Madaxweyne ku xigeenkii hore ee Somaliland Axmed Yuusuf Yaasiin, ayaa ka hadlay xidhiidhka Somaliland ee Beesha Caalamka, is bedelada ka socda Mandaqada

0

Madaxweyne ku xigeenkii hore ee Somaliland Axmed Yuusuf Yaasiin, ayaa ka hadlay xidhiidhka Somaliland ee Beesha Caalamka, is bedelada ka socda Mandaqada, siday Somaliland uga faa’iidaysan karto heshiisyada ay gashay,wada hadalada Somaliya,iyo eedihii ay warbaahinta isku mariyeen masuuliyiin ka tirsan Xisbiga taladda dalka haya ee Kulmiye.Madaxweyne ku xigeenkii hore ee Somaliland Axmed Yuusuf Yaasiin, oo wareysi gaar ah siiyey Wargeyska Geeska Afrika ayaa sidoo kale ka hadlay Doorashooyinka soo socda, waxaanu xusay inay sharci daro tahay in cid gaar ah kooto loo xidho iyada oo aan Dastuurka dib loo furin, waxaanu ugu horeyn uu yidhi  “Wakhti walba marxalado iyo arin u gooniya ayuu leeyahay, wakhtigayagiiwaxaa uu ahaa wakhti aad u fiican oo saaxiibo badan baynu Caalamka ku lahayn,  oo Barlamaanada kala duwan ee Caalamka, Saaxibo badan oo qadiyadeena u dooda ayaa ku jiray, Xidhiidhkeena Itoobiya, Kenya iyo Ingiriskuba aad iyo aad buu u fiicnaa,Wadamo badan oo iyana xidhiidh fiican aynu lahayna wey jiraan, ee anigu waxaan odhan lahaa Dawladda hadda joogta waa inay dib u soo celisaa Wadamadii Xidhiidhka wanaagsan la lahaa Somaliland, dakhli gaar ahna u sameeysa ictiraaf raadinta Somaliland, walibana waa in la sameeysa Guruub la yidhaahdo Guruubka Ictiraaf raadinta Somaliland, oo wareega, oo olole balaadhan sameeya, waana in Miisaaniyadda soo socota lagu daraa, si loo qaado olole balaadhan oo aan hawl yarayn oo ictiraaf raadin ah, oo gees walba waa in loo dhaqaajiya, waa in la sameeya qolo Xamar la hadasha oo la gorgorta, qolo Afrika la gorgorta, qolo Yurub, qadiyada kala hadasha iyo qolo Aasiya qadiyadeena ka dhaadhicisa, waana in la raadiya dad khubaro ku ah arintan, oo kaabi kara Wasiirka Arrimaha Dibadda, waana in loo huraa Miisaaniyad iyo Lacag fara badan si qadiyadeena looga midho dhaliyo”.

Axmed Yuusuf Yaasiin mar uu ka hadlaayey Somaliland iyo siday uga faa’iidaysan karto heshiisyada ay la gashay Imaraadka  ayaa yidhi “Somaliland waa inay dadaasha, sababtoo ah Mandaqadu waa Mandaqada xasaasiya, oo khasaare iyo faa’iidana wey iman karaan, balse haddii aynu mar cagaha la galnay,oo aynu Imaraadka Saldhiga Milatari siinay, waa in si dhakhse leh uga hawl galnaa arimaheena Siyaasada Arrimaha Dibadda, oo  laga faa’iidaysta arrimaha imika soo kordhay, oo aynu ilaaqeedkeena kordhinaa, mar haddii aynu gees iskugu caga duwanay, waa in laga midho dhaliyaa, inta aanay wax qaa’isin”.

Madaxweyne ku xigeenkii hore ee Somaliland mar  uu ka hadlaayey is bedelada ka socda Wamada Geeska Afrika, iyo waxa uga meel yaala Somaliland iyo Somaliy ayaa yidhi “Waa dhab oo is bedel wuu soo kordhay, waana dhab ah in Itoobiya iyo Eratiraya inay heshiiyeen, Jabuuti iyo Eratariyana ay heshiiyeen, balse heshiiska Somaliland iyo Somaliya wuxuu iman karaa marka ay Somaliya qirto inay Somaliland iyo Somaliya markii ay isku yimaadeen inay ahaayeen laba dal oo isku biiray, oo isla jaanqaaday, balse inta ay Somaliya ka warwareegayso jiritaanka Somaliland xitaa wada hadaladu midho dhal noqon mayaan, balse Somaliya waxa laga rabaa inay qirto inay Somaliland ay isku yimadeen 1960, markaas khayrku halkaas uu ka bilaabi karaa, balse inta ay ka warwareegayaan kolay uu adkaanaya in labada dal heshiiyaan”.

Mar uu ka hadlaayey wada hadalada Somaliya ee Xukuumaddii Siillaanyo la furtay  ayaa yidhi “Anagu wakhtigayagii wax wada hadal ah lamaanu furin Somaliya, balse Xukuumaddii naga dambeeysay ee Axmed Siillaanyo ayaa furtay, mar haddii wada hadal la furay, waa in hore looga sii socdaa, Somaliyana waxa laga rabaa inay ku dhiirato inay qirto in Somaliland ahayd Dal madax banaan, kolay haddii wada hadal yimaadana waa qasab in laga wada hadlo arrimaha masiiriga ah, waxaa se waxaas oo dhan ka muhiimsan inay Somaliya marka hore aqoonsato inaynu ahayn laba dal oo isku yimid, maxaa yeelay Somaliland waxay maxmiyad u ahayd Ingiriiska, halka Somaliyana uu haystay Talyaanigii, marka ay Somaliya qirto inay Somaliland kaga horeeysay Dawladnimada, oo la ictiraafay, oo 35 dawladood ictiraafeen, oo dabeed iyagoo ku socda raadinta Shantii Somalida, oo wax walba Somaliland bilaa shuruud kula gashay Somaliya, si shan Somaliyeed oo mida loo helo inta ay intaas ka warwareegayaan, oo kolba geed ku xoqonayaan, waxaan filayaa inay wada hadaladu dheeranayaan, waxaa se iyana muhiim ah marka ay wada hadaladu bilabaan in ciddii xogogaalka ahayd ay fadhiyaan meesha, ama ay dhex-dhexaadiyaan wada hadalada laba dhinac, haddii ay se labada dal ay iyagu si toos ah u wada hadlayaan oo ay fooda is darayaan iyana waa arin kale oo gooniya, oo loo baahan yahay”

Mar uu ka hadlaayey Doorashooyinka soo socda ayaa yidhi “Talaabo kasta oo lagu xalinayo khilaafaadka Doorashooyinka waan soo dhaweeyanayaa, waana talaabo hore loo qaaday in la isku yimaado, oo cidda ay khuseeyso isku timaado, waxaana leeyahay saddexda Xisbi waxaa lagu jiraa wakhti xasaasiya, waxaan leeyahay waxaa lagu jiraa wakhti kala guura oo Geeskii Afrika, uu ku soconayo xawli aad u adag oo dheeraynaya, waxaan leeyahay Saddexda Xisbi ha isku duubnadaan, waana Saddex Xisbi Qaran oo uu jideeye Dastuurkeenu, waxaana leeyahay meel ha looga soo wada jeesto Qaranimada, hawlaha hor yaala qabsoomida Doorashada, gaar ahaan Doorashada Wakiilada, wakhti badan yaan la iskaga qaadin, anigu waxaan ku taliyey Doorashada sidii hore ha lagu galo, wixii intaas ka dambeeya wixii xal ah ee inoo yaala ha la galo, laba xal miduun bayna noqonaysa in la dalka oo dhan laga sameeyo tirikoob guud, ama in inta Dastuurka la furo, dabadeedna laga saaro 82-xubnood, oo Raggii ka coddeeyey ay maanta ooyayaan, oo Dastuurka laga saara, kadibna Xeer lagu qoraa, oo wixii la isla garto lagu kordhiyaa, labadaas xal miduun bay noqonaysaa, laakiin yaan wakhti badan la iskaga lumin Gobol heblaayo ayaa wax laga qaadaya, ama Gobol heblaayo ayaa wax loo kordhinayaa, waa la sii kala foganayuun, Doorasho wey dhacday, ee hiqdeediina ha laga soo kabto, hana la isla jaanqaado, Doorashadii Madaxtooyada ayaaba imika afar sanno ka hadheen, wixii imika laga sii hagaajiyo Doorashooyinka ha noqoto tirikoob la sameeyey iyo Dastuur la furay, waa hawl ka sii dhacday Xisbiyada, laakiin haddii imika wax la sii ragaadiyo, waa ragaad Doorashooyinka dib u dhigaya, ee ha la midoobo, danta qarankana ha loo midoobo, horena ha loo socdo”.