Xildhibaan Mataan Muxumad Hoori, oo ka tirsan Xildhibaanada golaha Wakiilada Somaliland, kana mid ah masuuliyiinta sare ee xisbiga mucaaridka ah ee WADANI, ayaa si mug leg leh oo taariikhi ah u iftiimiyay in magacyada Puntland iyo Jubaland, ay yihiin magacyo taariikh ahaan loo yaqaano dhulka Somaliland, maamuladaa Soomaaliya ee sheegta magacyadaasina ay uga dan leeyihiin in ay ku nashuushadeeyaan magaca Somaliland, waxaanu Xildhibaanki ugu baaqay xukuumada Madaxweyne Axmed Siilaanyo, in a ka gaabisay wax ka qabashada arrintan, waxaanu ka dalbaday in ay xukuumadu maxkamad caalami ah la tiigsato maamuladan,Xildhibaanka oo u waramayay shabakadda wararka ee Hadhwanaagnews, waxa hadalkiisa ku bilaabay.

‘Asal ahaan

markaa taariikhda dib loogu noqdo magaca Land of Punt, (Dhullkii Uduga), sida ay taariikhdu qorayso, waxa uu ahaa magac asal ahaan iyo taariikh ahaan loo yaqaanay dhulka Somaliland, ee ku dhereran xeebaha maahir coast, oo caan ku ahaa fooxa iyo uduga, xilligii ganacsigii qadiimiga ahaa ee ummadihii hore ee ay Masaaridii hore ka mid ahaayeen ay la lahaayeen xeebaha dhulka Somaliland. taariikhdaas oo ku cad oo si lama taabtaan ah ugu suntan taariikhda madxafyada ummadihii hore iyo Masaaridii hore. Markaa hadii aynu taariikhda dib u fiirino magaca Somaliland, waxa uu baxay markii uu isticmaarkii Ingiriisku dhulkan yimid, waxaana loo yaqaanay British Somaliland, waxa sidoo kale, labaynayay magacan oo ka mid ahaa magacyadii uu Ingiriisku u bixiyay dhulkii Somaliland laga gooyay, oo Ingiriisku u bixiyay Reserved British Somaliland, Iyo sidoo kale, xeebtii Jibouti, oo loo yaqaanay French Somaliland, sidaa daraadeed, intaanay xoriyada qaadan Jibouti,
ayuu Faransiisku mar kale ka badalay magacii una bixiyay Anfar, Essa Teritoty.

”Markaa waxa xusid mudan oo wax lala yakhyakhsoodo ah in magacyadan Maqaarsaarka ah ee sida liidata la isugu dayayo in lagu nashuushadeeyo magacan asaliga ah ee Taariikhiga ah ee Somaliland, ee ay ka mid yihiin maamul ku sheegyada gobalada ah ee sheegta magacyada aanay lahayn ee la baxay Puntland, iyo Jubaland, maamul goboleedyadaa oo weligoodba ka soo mid ahaa dhulkii Somaalida ee uu Talyaanigu haystay, markaa magacan lagu Sheego Puntland, waa magac hore loogu yaqaanay Somaliland, laakiin maamulk goboleedkaa canjilaya magaca aanay lahayn waxa loo yaqaanay Majeerteeniya, Sidoo maamulkan Koonfureed ee Jubaland sheeganaya, waxa hore u ahaayeen oo loogu yaqaanay Lowe Juba, iyo Basa Juba, oo macnaheedu yahay Jubada hoose iyo Jubada sare” ayuu yidhi Xildhibaan Mataan.
Xildhibaanka oo taariikhdan tafaasiil dheeraad ah ka sii bixinayaa waxa uu yidhi,

”Maamuladaa magacyadaa Somaliland. loo yaqaanay ee aanay ab iyo isir toona u lahayn sheeganaya waa kuwo qabiilka ah. waxa xusid mudan gobaldii kale ee ay isku Soomaalida ahaayeen iyaba maamulo u gaar ah ayay samaysteen, sida GAL-MUDUG, Maamulka Koonfur Galbeed, markaa maamuladaasi waxay ka xishoodeen in ay qaataan magac aanay asal iyo isir toona u lahayn, markaa maamulada sheegtay Punland iyo Jubaland, waxa ay uga gol leeyihiin magacyadan aanay lahayn ee ay la baxeen in ay ku carqaladeeyaan magaca Somaliland, Markaa waxa ayaan darro ah in xukuumadda talada haysa ee Somaliland, aad moodo in ay iska dhega marinayso in ay qadiyadan ka hadlaan oo ay caalamka u soo bandhigaan maamuladan Somaliland, magacyadeeda si ku xumee ah u nashuushadaynaya, sidaas oo ay tahay xukuumada waxa la gudboon in ay caalamka u fasirto in magaca Somaliland, ee taariikhiga ah ee lama taabtaanka ah in aanay xaq u lahayn in ay maamuladaasi la baxaan waana denbi culus oo ashkato ku
ah oo lagu maxkamadayn karo maamuladaa sida maqaar saarka ah ula baxay magac aanay lahayn oo ay Somaliland gaar u lahayd, waxaan mar labaad Xukuumada Madaxweyne Axmed Siilaanyo U Soo Jeedinayaa In Ay Maxkamad Caalimi Ah Ka Dacwayso oo ay la tiigsato Maamulada Maqaar Saarka Ah Ee Sheeganaya Magaca Somaliland, hadiise ay xukuumadu ka gaabiso arrintaa la gudboon, waxa aanu ballanqaadaynaa in xisbiga Wdani, hadii ku guulaysto qabashada hogaanka dalka in uu arrintaa u hawlgeli doono”

Ugu danbayn, Xildhibaan Mataan Muxumad Hoori, waxa uu soo dhaweeyay Xildhibaan Cumar Sanweyne, oo si kooban xalay uga hadlay una dul maray qadiyadan taariikhiga ah, ee uu Xildhibaan Mataan sida muga leh u faah-faahiyay