Bahabelom Mengesha, oo hadda ku nool magaalada Zurich, ayay Israa’iil u dirtay Rwanda sannadkii 2014-kii
Iyadoo UK ay ku adkeysaneyso qorshaheeda ah in dadka magangalyo-doonka la geeyo Rwanda, BBC-da waxay heshay cadeymo muujinaya, in sannadkii 2017-kii, qaxootigii ay Israa’iil u dirtay Rwanda ay hadda ku sugan yihiin Yurub.
Bahabelom Mengesha, waa 36 jir Eriteriyaan ah, wuu garanayaa sida ay tahay in Rwanda loo diro qof qaxooti ah oo laga soo celiyay waddan kale Laakin muddada joogistiisa meeshaas isagoo ah magangalyo doon ayaa ahayd mid kooban.
Waxa uu ka tagay Eritrea si uu uga baxsado dagaalkii 2007-dii waxa uuna u guuray Israa’iil si uu magangalyo u dalbado. Todoba sano ka dib, ruqsadiisii waa lagala noqday waxaana la siiyay go’aan kala doorasho ah – in dalkiisa lagu celiyo, ama in la geeyo meel lagu hayo muhaajiriinta, ama uu qaato $3,500 oo doolar dalka Ruwandhana la geeyo.
Waxa uu sheegay in ay adag tahay in uu doorto in dalkiisa dib loogu celiyo sabatoo ah wuxuu yiri waxaa hubaal ah inaan xabsi galayo sidaa darteed waxa uu doortay inuu Rwanad la geeyo.
Laakiin Bahabelom isla markiiba wuxuu ogaaday inaan lagu soo dhawaynayn waddanka bariga Afrika ku yaal. ka dib markii uu ka degay caasimaddeeda Kigali, ayaa loo sheegay in uu mar kale u ambabaxayo dalka deriska la ah ee Uganda oo si bilaash ah lagu geyneyo.
Ma cadda cidda soo abaabushay in laga eryo Rwanda balse Bahabelom waxa uu aaminsan yahay in mas’uuliyiinta Rwanda ay ku lug lahaayeen.
Rwanda oo ah meel nabdoon oo ay la geeyo qaxootiga ayaa la iswaydiiyay, Xaaladeeda kadib markii UK ay dalkaasi la saxiixatay heshiis lagu geeynayo dadka magangalyo doonka ah ee kasoo kala biyaha ku yaalla xadka ay Farnsiiska la wadaagaan. Wadamada reer galbeedka ayaa soo saaray digniino ku saabsan xaaladda xuquuqul insaanka ee dadkaasi.
Si kastaba ha ahaatee, waxaa jira kala duwanaansho muhiim ah oo u dhexeeya heshiiska UK ee Rwanda iyo kan Israa’iil.
Qorshaha “ka bixista ikhtiyaariga ah” ee Israa’iil ayaa ahaa mid kala doorasho ah halka qorshaha UK uu yahay mid qasab ah.
Si kastaba ha ahaatee ilaa 4,000 oo magangalyo doon ah oo Eriteriyaan iyo Suudaaniyiin ah oo fadhigoodu oo ku sugnaa Israa’iil ayaa la geeyay Rwanda iyo Uganda intii u dhaxaysay 2013 iyo 2018.
Bahabelom waxa uu Kigali la geeyay Kigali bishii Sebtembar ee sannadkii 2014.
“In Ruwaanda naloo soo diro nagama joojin inaan Yurub gaarno,” ayuu yiri, isagoo ka warramaya sidii ay uga soo ambabaxeen Rwanda ilaa Uganda.
BBC-da ayaa la hadashay tiro magangalyo doon ah oo hore looga soo tarxiilay Israa’iil lana geeyay Rwanda.
Dad badan ayaa ka hadlay in nin maxali ah oo lagu magacaabo Joon uu kula kulmay garoonka diyaaradaha ee Kigali. Markhaatiyaasha ayaa ay yimaadeen sanao kala duwan balse lama xaqiijin in Joon uu yahay isla ninkaas.
Kadib waxaa loo sheegay in ay bixiyaan lacag dhan $500 oo doolar ah si koox koox loogu kaxeeyo oo loo geeyo xadka Uganda. Baabuur ayaa u diyaarsanaa oo dhinaca kale ku sugayay.
Bahabelom waxa uu sheegay in aanu dareemayn in uu jiro dookh uu ku sii joogo Rwanda.
Magangelyo-doon kale oo Eritrean ah, oo la yirahdo Mebrahtom Tesfamichael, ayaa sheegay in uu “John” ku naqdiyay arrinta uu wado.
“Waxaan la yeeshay wadahadal gaar ah” ayuu yiri Mebrahtom, oo sidoo kale yimid Kigali 2014 ka dib markii uu sagaal bilood ku qaatay xabsiga Holot ee Israel. “Waa inaad halkan ka baxdaa,” ayuu igu yiri, waxaan ugu jawaabay “maxaynu u baxaynaa, markii aanu ka soo tageynay Israa’iil, waxay noo sheegeen inaan ka helayno aqoonsi qaxootinimo Rwanda, halkaasna aanu ku noolaan doonno.” Waxa uu yiri oo kaliya, ‘laga yaabaa in laguu oggolaado inaad joogto saddex maalmood oo keliya, markaas ka dibna waa inaad ka baxdaa.’
Tesfay Gush, oo isna Eriteriyaan ah oo Rwanda yimid Febraayo 2015, wuxuu rumeysan yahay in saraakiisha Rwanda iyo kuwa wax tahriibiya ay si isku mid ah u shaqeynayeen.
Bahabelom aakhirkii waxa uu doon yar ku yimid Giriiga, ka dibna waxa uu galay safar dhulka ilaa uu ka gaaro Switzerland. Hadda wuxuu joogaa magaalada Zurich, wuxuu ku dhow yahay inuu galo imtixaankiisii ugu dambeeyay si uu u helo aqoonsi. Waxa uu dareemayaa inuu ka nasiib badan yahay marka loo barbar dhigo kuwa kale ee laga soo tarxiilay Israa’iil ee loo geeyay Rwanda kuwaas oo iyaguna ku biiray muhaajiriintii Yurub u tahriibtay.
“Waxaan ogahay ugu yaraan 10 qof ama in ka badan oo naftooda ku waayey Liibiya, oo ay kooxda Dawladda Islaamka qoorta ka gooyeen, amaba ku qaraqmay badda.”
Khubarada ayaa ka digaya in dadka loo tarxiilo waddamada kale ay sidoo kale ka dhigi karto kuwo aad ugu nugul in loo isticmaalo barnaamijka ka ganacsiga dadka.
“Khatarta ka dhalan karta in dadka magangalyo doonka ah la geeyo dalal aysan garanayn oo laga yaabo in aanay wax xiriir ah la lahayn ay dhibaato xooggan ka dhalan karto,” sidaas waxaa BBC-da u shegay Steve Symonds, oo ka tirsan hay’adda xuquul Insaanka ee Amnesty International.
Qorshaha magangelyada Ruwaanda ee dawladda UK waa tijaabo shan sano ah taas oo looga gol leeyahay in lagu diro qaar ka mid ah qaxootiga si ay ugu suurogasho qorshahooda dib u dejinta muddada dheer.
Dowladda Rwanda ayaa sheegtay in heshiiska ay la gashay UK uu ahaa “mid aan gabi ahaanba la barbar dhigi karin ” qorshahii Israa’iil”
