Xildhibaan UK: “Sidii Bangladesh waa in aan u aqoonsannaa Somaliland”

0

Xildhibaan UK: “Sidii Bangladesh waa in aan u aqoonsannaa Somaliland”

Dooddii ka dhacday Baarlamaanka Ingiriiska ee ku aaddanayd ‘Aqoonsiga Somaliland’ waxaa jiray dhawr xildhibaa oo siyaabo kala duwan uga hadlay. Xildhibaannada ay dadku aad u hadal hayeen aragtideeda waxaa ka mid ahaa haweeynayda Rushanara Ali, oo ka soo baxda xisbiga shaqaalaha kana soo jeedda bulshada Bengali-da ah ee asal ahaa reer Bangladesh ah.

Xildhibaanaddan ayaa is barbardhigtay doorkii dalkeeda Ingiriisku ka qaatay aqoonsigooda xilli ay kala go’ayeen Pakistan. Waxaana ay sheegtay maxaa arrinta Somaliland kaga duwan tahay taas oo ay weydiisay wasiirkii golaha ku sugnaa ee Chris Heaton-Harris.

“Waxaan rabaa in aan tusaale usoo qaato dalkii aan ku dhashay ee Bangladesh. Dawladdii Ingiriiska ee xilligaa jirtay waxa ay si toos ah u taageertay gooni isu taagga dalkii aan ku dhashay ee Bangaldesh oo markaa hagankiisii madax bannaanida kula jiray waddanka Pakistan. Dawladda Ingiriisku may odhan Pakistan ha go’aamiso gooni isu taagga Bangaladesh. Wasiirku miyaanu arkayn wax lala yaabo in ay tahay taa caksigeeda in immika la qaato, oo la yidhaa Somaliland iyo Somalia iyagu ha dhammaystaan hawlohooga.”

Haddaba Bangladesh sidee ayay aqoonsiga ku heshay?

Bangladesh waxa gashay mid ka mid ah dagaaladii ugu dhiig daadinta badnaa ee ebid taariikhda bini aadamka soo mara 1971. Sadex milyan oo naf hurid ah, kufsi ah iyoxadgudubka kale oo loo geystay in ka badan afar boqol oo kun oo haween iyo caruur ah ayaa horkacday dhalashada qaran cusub oo madax banaan oo ku jira khariidadda adduunka.

Bishii December ee sanadkaas. In ka badan toban milyan oo qof ayaa ka qaxay Bangladesh oo qaxooti ku noqday dalka deriska la ah ee Hindiya.

Intii lagu guda jiray marxaladdaas xasaasiga ah ee taariikhda Bangladesh, dad ka kala yimid qaybo badan oo dunida ah ayaa wanaag iyo tageero u muujiyay Bangladesh.

Waddamo badan ayaa isku dayay inay si toos ah ama si dadban u caawiyaan Bangladesh, qayb ka mid ah gargaarkooda iyo taageeradooda ayaa aakhirkii ku timid qaab lagu aqoonsanayo madaxbannaanida Bangladesh.

Waxaana la sheegaa labadii dal ee ugu horreeyey aqoonsiga dalkaas in ay ahaayeen India iyo Bhutan, inkasta oo isla bilihii ka danbeeyey dalal badan ay liiskaas ku biireen.

Ugu danbeynna 1974-tii bishii Febraury ayaa ay Pakistan si lama filaan ah u aqoonsatay Bangladesh, garabkeedii hore ee bariga, arrintaas oo timi kaddib caddaadis kaga yimi waddammada Muslimiinta ah, a sida Masar, Indonesia iyo Sacuudiga, kuwaas oo doonayay in ay dhayaan xadgudubka weyn ee ka jira caalamka Islaamka.

Doorka UK ee aqoonsiga Bangladesh?

Boqortooyada Midowday (UK) waxay ka mid ahayd dalalkii ugu horreeyay ee dalalka Yurub ah ee aqoonsaday Bangladesh bishii Febraayo 1972 taasina waxay saamaysay aqoonsiga degdegga ah ee waddamada kale ee Barwaaqo Sooranka iyo Galbeedka.

Waxaana xusid mudan, Bangladesh waxay xubin ka noqotay waddammada Barwaaqo-sooranka 18kii Abriil 1972kii.

Bangladesh iyo UK ayaa leh xidhiidh taariikhi ah iyo mid saaxiibtinimo oo soo jireen ah. Bangladesh ayaa badanaaa xusta oo uag mahadcelisa taageeradii dadka Britishka ee ku kala nool deegaamada kala duwan iyo tii hogaamiyayaashii siyaasada Ingiriiska ee wakhtigaas ay u fidiyeen intii lagu jiray Dagaalkii Xoraynta 1971

Markii laga sii daayay xabsiga Pakistan, Aabbihii Qarannimada dalkaas, Bangabandhu Sheikh Mujibur Rahman ku laabshadiisii Bangladesh 10kii Janaayo 1972. Isagoo ku sii jeeda Dhaka, Bangabandhu wuxuu ku hakaday London halkaas oo uu kulan kula yeeshay Ra’iisul Wasaarihii Ingiriiska ee xilligaas Sir Edward Heath goobta looga arrimiyo dalkaas 10 Downing Street. Tani waxay dhidibbada u taagtay dabeecadda gaarka ah ee uu ku dhisan yahay xidhiidhka labada dal.

Doorka UK ee Somaliland?

Inkastoo UK aysan si rasmi ah u aqoonsaneyn Somaliland, haddana waxay xafiis ku leedahay Hargeysa, waxayna maamulka Somaliland siisaa caawinaad.

Laakiin dhanka aqoonsiga, waxaa jira maamullo ka jira gudaha UK oo si toos ah u aqoonsan madaxbannaanida Jamhuuriyadda iskeed ugu dhawaaqday gooni isu taagga.

Saddex magaalo oo ka mid ah ismaamullada hoose ee dalka Ingiriiska.

  • Birmingham
  • Sheffield
  • Cardiff

Jaaliyadda Somaliland ee ku nool magaalooyinkan ayaa ku guuleystay in ay dowladahooda hoose ku qanciyaan aqoonsiga Somaliland oo ku adkeysaneysa inay ka go’do Soomaaliya inteeda kale.

Tallaabadaas ayaa qayb ka ahayd dadaal ay Somaliland ictiraaf caalami ah ku raadineysay tan iyo bishii May ee sanadkii 1991-kii.

Hase ahaatee go’aanka saddexda magaalo ay ku aqoonsadeen dowladnimada Somaliland ma aha mid mas’uul ka ah ama ka turjumaya go’aanka dowladda dhexe ee UK.

Waa maamullo uu go’aankoodu yahay heer degmo oo kaliya, wax shaqo ahna kuma laha siyaasadda arrimaha dibadda ee dowladda Ingiriiska