Dowladda Soomaaliya ayaa ka hadashay hadal kasoo yeeray madaxweynaha Ugnada, Yoweri Museveni oo sheegay in Soomaaliya aysan ka jirin dowlad nidaamsan.
Wasiirka arrimaha dibadda ee Soomaaliya, Axmed Ciise Cawad oo BBC-da la hadlay ayaa sheegay in Museveni uu iskii u hadlay oo la ogyahay in Soomaaliya ay dowlad leedahay.
Madaxweyne Museveni oo maalin kahor hadlay ayaa sheegay arrin ay Soomaali badan dhibsatay.
“Waxaa jira dalal badan oo aan lahayn dowlad. Way jiraan, balse ma haystaan hay’ad nidaamsan oo maamusha, Soomaaliya waa mid ka mid ah. Waxaa jira dalal kale balse ma sheegayo sababo diblomaasi awgeed”. Ayuu yiri Madaxweynaha Uganda.
Walow dad badan ay aad u dhibsadeen hadalka Museveni ayaa haddana dadka aqoonta u leh culluunta siyaasadda waxay qabaan fikir ah in kalmadda uu yiri Museveni aysan wax dhib ah laheyn, balse ay ku xiran tahay hadba dalka hadalkaasi lagu dhahayo xaaladda uu ku sugan yahay.
“Hadalka madaxweyne Museveni wuxuu ahaa hadal cilmiyadeysan oo ma aheyn hadal siyaasadeysan, wuxuu ka hadlay Country oo dal ah, Nation oo ummad ah iyo state oo dowlad ah oo xukuumadii dalka xukunka gaarsiin laheyd, marka Soomaaliya ayuu tusaale usoo qaatay oo waxaa uu yir dalkii Soomaaliya dowladda gacanta ugu ma jirto, oo waad arkeysa Muqdisho waxaa ilaaliya askarttii Uganda , dalkii oo dhan gacanta ugu ma jiro dowladda sida magaalooyinka Bu’aale, Hargeisa iyo meelo kale oo badan , marka lama oran karo Soomaaliya waxaa ka jira dowlad xukunkeeda uu baahsan yahay”. Waxaa sidaasi BBC u sheegay Cabdi Wahaab Sheekh Cabdisamad oo ka faalooda arrimaha geeska Afrika.
Cabdi Wahaab ayaa sidoo kale sheegay in dadka Soomaaliyeed iyo xukuumadda ba looga baahan yahay inay hantaan dalka oo ay baahiyaan xukunka.
Inkastoo BBC-da aysan garaneynin ujeedada dhabta ah ee uu madaxweyne Museveni ula jeeday hadalkaasi ayaa haddana dadka qaar waxay aaminsan yihiin in uu ahaa mid uu “ugu gefay” qaranimada Soomaaliya.
Tan iyo markii ay meesha ka baxday dowladdii dhexe ee Soomaaliya, waxaa uu dalka soo maray marxalado kala duwan iyo dowlad isaga kala dambeeyay xukunka, hasayeeshee asaaskii maxaakiimta iyo dagaalkii dhexmaray iyaga iyo Itoobiya oo dhacay sannadkii 2007-da ayaa waxay beesha caalamka garatay in Soomaaliya la geeyo ciidamo nabad ilaalin ah, kuwaais oo hadda tiradoodu ay gaareyso 18 kun oo askari.
Ciidammada ugu badan ee nabad ilaalin ahaan u jooga Soomaaliya, kana tirsan AMISOM ayaa ah kuwa Uganda, waxase dad qaar ee indha-indheeya arrima Soomaaliya ay qabaan fikrad ah inta ciidamo shisheeye ay joogaan Soomaaliya, ay adagtahay in dowladda federaalka ay qaadato go’aamo madaxbanaan, oo haddii ay qaadatana ay dhici karto in uu culesy siyaasadeed uu ku keeno.
“Maya Maya kama falcelin karto dowladda, sababtoo ah Museveni wuxuu kamid ahaa wadamadi ugu horeeyay ee Soomaaliya usoo diray ciidamo nabad ilaalin ah, ilaa iyo lix kun oo ciidan ayaa ka jooga Soomaaliya, haddii ay dowladdu uga falceliso sidii Nicolas Heyso oo kale ayay buuq kale galeyso, marka ammaan ahaan dowladda kama falcelin karta”. Waxaa sidaasi BBC-da u sheegay Cabdiqaadir Dhaqane oo ka faalooda arrimaha siyaasadda.
Dhaqane ayaa sidoo kale sheegay in qaabka ugu wanaagsan ee arrinta ay ugavfalceli karto ay tahay in dowladdu ay u yeerto safiirka Uganda ee Muqdisho, kadibna ay wax ka weydiiso hadalka madaxweynahooda.
Dowladda Soomaaliya ayaa horay dalka uga eriday ergeygii gaarka ahaa ee xoghayaha guud ee Qaramada Midoobay u qaabilsanaa Soomaaliya oo ay ku eedeesay in uu ku xadgudbay madaxbanaanida dalka.
