Ka dib sanado badan oo hawlo sharci ah, Wikileaks ayaa sheegtay in aasaasaha Julian Assange uu ka tagay UK ka dib markii uu heshiis la gaaray mas’uuliyiinta Mareykanka, taas oo dhalinaysa inuu qirto dambiga lagu soo oogay lana sii daayo.
Assange, oo 52 jir ah, ayaa lagu eedeeyay inuu maleegayay inuu helo oo uu shaaciyo macluumaadka difaaca qaranka.
Muddo sanado ah, Maraykanku waxa uu ku doodayay in faylasha Wikileaks, ay daaha ka qaadeen macluumaadka ku saabsan dagaalladii Ciraaq iyo Afgaanistaan kuwaas oo galis nololeed sameeyey.
Assange ayaa shantii sano ee la soo dhaafay ku jiray xabsi ku yaalla Ingiriiska, halkaas oo isaga iyo kuwa u ololeeya ay diidanayeen in loo gacan geliyo Maraykanka.
Sida laga soo xigtay warbaahinta CBS ee Mareykanka, Assange wax waqti ah kuma qaadan doono xabsiga Mareykanka, wuxuuna heli doonaa qaddarin waqtigii uu ku xirnaa UK.
Assange wuxuu ku laaban doonaa Australia, sida ku cad warqad ka soo baxday waaxda cadaaladda.
Barta X, oo hore loo oran jiray Twitter, oo soo xiganaysa Wikileaks waxay sheegtay in Assange uu ka baxay xabsiga Belmarsh Isniintii ka dib kun iyo sagaal boqol iyo dheeraad maalmood oo uu ku jiray qol yar.
Intaas ka dibna “siidayntiisa wuxuu aaday garoonka Stansted galabnimadii, halkaas oo uu ka raacay diyaarad kana dhoofay UK” si uu ugu laabto Australia, ayaa warku intaas ku daray.
Muqaal lagu wadaagay baraha internetka ee Wikileaks ayaa u muuqda inuu muujinayo Assange, oo ku labisan surweel Jiinis ah iyo shaati buluug ah, oo loo kaxeynayo garoonka Stansted ka hor inta uusan raacin diyaarad.
Balse BBC-du si madaxbanaan uma xaqiijin karto muuqaalkaas.
Xaaskiisa, Stella Assange, ayaa barteeda X, ee hore loo oran jiray twitter-ka ku soo qortay mahadcelin taageerayaashiisa “kuwaasi oo dhamaantood u ololeynayay sanado iyo sanado si ay tani u rumowdo”.
Heshiiska ayaa loo badinayaa inuu hal danbi ku qiran doono kaas oo la filayo in lagu soo gabagabeeyo maxkamad ku taal Jasiiradaha Waqooyiga Mariana Arbacada, 26ka Juun.
Jasiiradaha fog ee Baasifigga, oo ah hanti-wadaaga Maraykanka, ayaa aad ugu dhow Australia marka loo eego maxkamadaha federaalka Maraykanka ee Hawaii ama qaaradaha Maraykanka.
Wakaalada AFP oo soo xiganaysa afhayeen u hadlay dawladda Australia ayaa sheegtay in kiisku uu soo jiitamayay muddo aad u dheer.
Qareenkiisa, Richard Miller, ayaa diiday inuu faallo ka bixiyo markii ay la xiriirtay CBS. BBC-da ayaa sidoo kale la xiriirtay qareenkiisa oo fadhigiisu yahay Mareykanka.
Isaga iyo qareenadiisu waxay in badan ku andacoonayeen in dacwadda ka dhanka ah ay tahay mid siyaasadeed.
Bishii Abriil, madaxweynaha Mareykanka Joe Biden wuxuu sheegay inuu tixgalinayo codsi uga yimid Australia oo ah in la joojiyo dacwadda ka dhanka ah Assange.
Waxay ahayd guul kale markii bishii xigtay maxkamadda sare ee UK ayaa xukuntay in Assange uu qaadan karo racfaan cusub oo ka dhan ah u gacan gelinta Mareykanka, taasoo u oggolaaneysa inuu ka doodo dammaanad qaadka Mareykanka sida loo maareynayo maxkamadeyntiisa mustaqbalka iyo haddii xuquuqda xorriyadiisa ah lagu xadgudbi doono.
Xukunka ka dib, xaaskiisa Stella ayaa u sheegtay suxufiyiinta iyo taageerayaasha in maamulka Biden “ay iska fogeeyaan dacwad oogayaashan ceebta ah”.
Dacwad oogayaasha Mareykanka ayaa markii hore doonayey in ay ku dacweeyaan aasaasaha Wikileaks 18 eedeymood oo inta badan hoos imaanaya sharciga basaasnimada kuna saabsan sii deynta xogta sirta ah ee militariga Mareykanka iyo farriimaha diblomaasiyadeed ee la xiriira dagaalladii Afgaanistaan iyo Ciraaq.
Wikileaks, oo Assange uu aasaasay 2006-dii , ayaa daabacday in ka badan 10 milyan oo dukumeenti ah, wax ay dawladda Maraykanku markii dambe ku tilmaantay “mid ka mid ah macluumaadka sirta ah ee ugu weynaa taariikhda Maraykanka”.
Sannadkii 2010-kii, mareegta ayaa daabacay muuqaal laga soo duubay diyaarad helikobter ah oo ay leeyihiin ciidamada Mareykanka, kaasoo muujinayay in ka badan 12 qof oo rayid ah oo Ciraaqi ah, oo ay ku jiraan laba wariye oo ka tirsan wakaaladda wararka ee Reuters, oo lagu dilay Baqdaad.
Mid ka mid ah dadkii la shaqeeyey Assange ee ugu caansanaa, falanqeeyaha sirdoonka ciidamada Mareykanka Chelsea Manning, ayaa lagu xukumay 35 sano oo xabsi ah ka hor inta uusan madaxweynihii xilligaas Barack Obama ka khafiifin xukunkeeda 2017.
Assange ayaa sidoo kale wajahaya eedeymo kala duwan oo la xiriira kufsi iyo faraxumeyn ka dhacday Sweden, taasoo uu beeniyay.
Todobo sano ayuu ku dhuumaaleysanayay safaaradda Ecuador ee London, isagoo ku andacoonaya in kiiska Sweden uu horseedi doono in loo diro Mareykanka.
Mas’uuliyiinta Sweden ayaa kiiska laalay 2019-kii waxayna sheegeen in waqti badan uu ka soo wareegay cabashada asalka ah, laakiin maamulka UK ayaa markii dambe xabsiga dhigay.
