Ma dareentaa qabow si joogta ah, qaleyl jirka ah, tinta oo ku daadata, hurdo xumo, laabta oo ku xanuunta iyo miisaanka oo kugu kordha? Haddii aad ka cabanayso mid kamid ah caalamadahaas, waxa laga yaabaa in ay ku haysto dhibaato la xiriirta dheecaannada uu sii daayo qanjirka thyroid-ka.
Dheecannada uu sii daayo qanjirka thyroid-ka waxay saameyn weyn ku leeyihiin caafimaadkeena, haddii dhibaato ku timaado shaqadiisa, waxa uu khatar dhabba ku yahay caafimaadkeena haddii aan la daweyn.
Muhiimadda qanjirkaasi uu leeyahay darteed ayaa 25 May ee sanad kasta loo aqoonsaday in laga hadlo xanuunka ku yimaada, khatartiisa iyo sidii dadka looga wacyigalin lahaa.
Haddaba maxay tahay shaqada qanjirkan, maxaa keena in wareer ku yimaado shaqadiisa, inteese la egtahay khatartiisu, sideese lagu daweeyaa?
Waxa lagu tiriyaa dheecaannada qanjirkan uu sii daayo kuwa muhima, maxaa yeelay waxay qaabeeyaan nidaamka dheefshiidka jirkeena, waxay u sheegaan unug walba iyo xubin kasta inta aan cunno ahaan u baahanahay si ay tamar isugu badasho.
Sida guud, waxa jira illaa afar dheecaan oo uu qanjirkan soo daayo, labo kamid ah waxa lagu kala magacaabo T1 iyo T2, waxayna wax yar ka yihiin wax soo saarka qanjirkan. Labada kale waa T3 iyo T4 waxay soo saaraan inta badan dheecaanka qanjirkan, 20 boqolkiiba iyo 80 boqolkiiba sida ay isugu xigaan.
T3 ayaa u gudba jirka si uu uga caawiyo shaqada dheefshiidka, waana tan ugu dhakhsaha badan dhammaan hawllaha falgalka kiimikeed ee jirkeena kuwaas oo aan la tirin karin, lana soo koobi karin, nolosheenana sabab u ah.
T4 waa dheecaan aan firfircooneyn oo ka tirsan T3, waxana lagu sii daayaa dhiiga, markaa dabadeed ayuu qaabeeyaa sida T3 u doonayo shaqada.
Haddii sidii la rabay qanjirkaasi u shaqeyn waayo, oo uu sii daayo dheecaan ka badan kii loo baahnaa ama mid ka yar, labadooduba waxay saameyn xun ku yeeshaan caafimaadka aadamaha.
Cayilka iyo qanjirka Thyroid-ka marka dheecaankii loo baahnaa aanu sii deynaynin
Jumaana Rashiid waa 49 jir Suuriyaan ah, waxay ku nooshahay waqooyiga Holland, waxay muddaba ka cabaneysay xanuunno kala duwan oo dhammaantood ka dhashay qanjirkeeda Thyroid oo sidii la rabay aan u shaqeynaynin. Waxana guuldarro ku dhammaaday dhammaan isku dayadii ay ku dooneysay in ay miisaankeeda ku dhinto. Aakhirkii waxa noqotay in ay gasho qaliin dhinaca caloosha ah.
Jumaana oo sanado badan ka cabanaysay niyad jab ayaa u sheegtay BBC-da ‚‘‘waan awoodi waayay in aan miisaankayga dhimo, mar kastana kor ayuu u kacayay, inkastoo aan sameeyay hannaan aan ku maareynayo cuntada aan cuno, illaa mar ay gaartay in dhiigeygu hoos u dhaco.‘‘
‘‘in ka badan hal liitar oo dhiig ah ayaa la igu shubay markii xaalad degdeg ah la ii geeyay isbitaalka‘‘.
Jumaana waxa ku dhacay cudurro kala duwan oo ka dhashay shaqo xumida qanjirka Thyroid-ka, waxana kamid ah dhig yari, kala goysyada oo xanuuna, jilbo xanuun, garaaca wadnaha oo saa’id noqda, murqo go‘ iyo tinta oo daadata.
Toban sano oo ay wax ka badalaysay cunnada ay cunto iyo dawooyin ay qaadanaysay, dheecaannada uu soo daayo qanjirka Thyroid-keeda waxba iskama badalin, wuxuna miisaakeedu ka batay 110kg.
Dhakhaatiirtu xal aan ahayn qaliinka afka qalaad lagu yiraahdo ‘‘gastric bypass operation‘‘ way u waayeen, qaliinkii ayaana lagu sameeyay, kaas oo xal u noqday in miisaankeeda la dhimo, waxana la rajeynayaa in uu sidoo kale daawo u noqdo xanuunka kala goysyada, murqaha iyo xanuunnada kaleba.
Axmed Xalami oo wax ka dhiga jaamacadda Birmingham ee UK ayaa sheegaya in ay tahay in uu xaalad caadi ah ku sungnaado qanjirka Thyroid-ka, lagana ilaaliyo in dheecaan ka badan kii loo baahnaa in uu sii daayo ama mid ka yar intii loo baahnaa.
Laakiin dhibaatada ugu badan waa marka aanu qanjirkan soo daynaynin dheecaannadii loo baahnaa ama dheecannada T4 aanay si buuxda ula shaqeynaynin dheecaannada T3, markaas oo shaqadii loo baahnaa aanay qabaneynin.
Qanjirka Thyroid-ka ee ku yaala qoorta ayaa laga yaabaa in uu weynaado labada xaaladoodba, taas oo dhibaato ku keenta neefsashada iyo liqida.
Qofka isku arka caalamadaha aan kor ku soo sheegnay, waxa lagula talinayaa in ay booqdaan dhakhtarka si loo daweeyo kahor inta aanu xanuunku ku xumaan.
Xanuunkan ku dhaca qanjirka Thyroid-ka waxa uu ku dhici karaa dumar iyo ragba, laakiin ururka caafimaadka aduunka ee WHO ayaa sheegaya in cudurkan u badan yahay dumarka.
