Talooyinka caafimaad ee hadda jira ee ah in qofku uu cabbo siddeed koob oo biyo ah maalintii ayaa laga yaabaa inay ka badan tahay intii loo baahnaa, waxaa sidaasi lagu sheegay daraasad cusub oo la soo saaray.
Saynis yahano ka tirsan jaamacadda Aberdeen ayaa ogaaday in talooyiinkii caafimaad ee hore ay ahaa in la cabbo laba litir oo biyo ah maalintii ay ka badan tahay inta qofku u baahan yahay inuu cabbo.
Maadaama nus ka mid ah biyaha maalinlaha ah ee qofka u baahan yahay ka yimaadaan cuntada, cilmi-baarayaashu waxay ku taliyeen in qofku uusan cabbin wax ka badan 1.5 ilaa 1.8 litir oo biyo ah maalintii.
Macluumaadkan cusub ee cilmi-baariseed ee saynisyahannada ayaa toddobaadkan lagu daabacay joornaalka cilmi-baarista ee ‘Science’.
Daraasado hore oo lagu ogaanayay xaddiga biyaha uu qofku u baahan yahay maalintii ayaa lagu sameeyay tiro kooban oo dad ah.
John Speakman, oo bare ka ah jaamacadda Aberdeen, ayaa u sheegay BBC: “Waxaa jirtay xisaab khaldan markii hore ee lagu talinayay in qofku uu cabbo laba litir oo biyo ah maalintii.
“Xaddiga biyaha ay tahay inaan cabno waa inay noqdaan biyaha aan ka helno cuntada aan cunno. Xisaabtan waxa ay ku salaysnayd in la weydiiyo oo kaliya inta cunto ee dadku cunaan, markaa way khaldanayd.
Waxa uu sheegay in maadaama xilligii la sameynayay daraasadii hore, dadku aysan faahfaahin cadadka cuntada ay cuneen intii ay daraasaddu socotay, ay khubaradu ka badbadiyeen xaddiiga biyaha uu maalinkii u baahan yahay in qofku cabbo.
Laakiin hadda cilmi-baarayaashu waxay kordhiyeen tirada dadka ka qeyb galay daraasadda waxayna isticmaaleen hab lagu kalsoonaan karo si ay u ogaadaan biyaha ay dhab ahaantii u baahan yihiin.
5,604 qof oo ka kala yimid 23 wadan oo caalamka ah ayaa lagu soo daray cilmi baaristan, iyadoo dhanka da’da lagu daray dadka da’doodu u dhaxeyso sideed maalmood ilaa 96 sano jir. Cilmi baaristan ayaa lagu sheegay in la eegay waxyaabaha ku jira biyaha, cimilada deegaanada ay ku nool yihiin, jinsiga, da’da iyo arrimo kale oo kala duwan.
Sida ay cilmi-baarayaashu sheegeen, dadka waxay ku kala duwan yihiin xaaladaha ay ku jiraan ama cimilada goobaha ay ku nool yihiin. “Inkasta oo ninka 20 jir ah uu u baahan yahay 4.2 litir oo biyo ah maalintii, uma baahna waxaasi oo biyo ah inuu cabbo,” ayuu yiri Professor Speakman.
Cilmi-baarayaashu waxay tilmaameen in maadaama cuntooyinka aynu maalin walba cunno intooda badan ay ka kooban yihiin biyo, in jirkeenu uu ka helo xaddiga biyaha uu u baahan yahay maalintiiba . Sidaa darteed, waa in aan la dhihin dadka kala duwan ee ku kala nool meelo kala gadisan iyo xaalado kala duwan, waa in ay cabbaan 8 koob ama laba litir oo biyo ah maalintii.
Daraasadan waxay wax ka tari doontaa in la ogaado xadiga biyaha ay mustaqbalka u baahan doonaan dadka dunidu, waxa kale oo ay tilmaamtay saamaynta xun ee ay leedahay cabbitaanka biyaha oo ka badan inta loo baahan yahay.
Biyuhu waxay ka kooban yihiin boqolkiiba 50 ilaa 70 miisaanka jirka qofka qaangaarka ah. Haddii aanu qofku cabin biyo waxaa soo koobnaanaysa waqtiga uu noolaan karo.Biyihu waxay gacan ka geystaan kobaca jirka.
Waxay sidoo kale gacan ka geystaan hababka wasakhda looga saaro jirka, xaddiga kulayka ee jirka .
