Jabuuti waxaa ka socday shirka wadahadallada dowladda Federaalka Soomaaliya iyo Jamhuuriyadda iskeed madaxbanaanida ugu dhawaaqday ee Somaliland iyadoo ay ku kulmeen wufuudda labada dhinac si guud iyo si gooni gooni ah, maxay tahay waxyaabaha shirkan uu uga duwan yahay kuwii hore?
Shirkan waxaa ka qeybgalaya wufuud culus oo ka kala socota labada dhinac, waxaana u kala dab qaadayaa madaxweynaha Jabuuti Ismaaciil Cumar Geelle ,iyadoo Ra’iisul wasaaraha Itoobiya Abiy Axmed lagu casuumay.
Dhinaca hadal heynta, waxay u muuqataa in dadka soomaalida ah ay si gaar ah u daneynayaan marka aad eegto sida loogu hadal hayo baraha bulshada iyo warbaahinta iyadu dadkuna ay u dhag taagayaan waxa kasoo bixi kara.
Profesoor Xuseen Warsame oo wax ka dhiga Jaamacadda Calgary ee dalka Canada ayaa BBC-da u sheegay in shirkan laga filan karo rajo weyn marka la eego sida ay wadahadalladu ku bilaabmeen.
“Guddi culus ayaa meesha yimid madaxdii ugu sarreysay Soomaaliya iyo madaxweynihii Somaliland..wasiiro ka joogaa dad badan baa joogaa, waxay arrintani kaga duwan tahay kuwii hore Mareykankii baa joogaa oo laftiisa dabada ka riixaya, Ra’iisul wasaarihii Itoobiya oo awal aanan lagu tirin jirin in madaxda Itoobiya ay taageerto isku imaansho iyo wax noocaas ah, waxaan u jeedaa Midowgii Afrika, Midowgii Yurub, Jamciyadda Quruumaha ka dhexeysa..Runtii rajo weyn ayay arrintaas keeneysaa marka la eego jawigu ay wax ku bilaabmayaan oo waxay u egtahay in meel loo socdo”
Waxaa uu sidoo kale sheegay in caqabadda ugu weyn ay tahay in Somaliland ay dooneyso in la ictiraafo halka Soomaaliyana aysan ogoleyn wax kala go’ ah.
“Dabcan maskaxdaa ah in icitiraaf ay u socota Somaliland oo aanay wax kale u socon.. Soomaaliyana madaxweynaha dastuurka lagu doortay wuxuu oronayaa waa in aad marnaba ogolaanin wax kala go’ ah Soomaaliya la yiraahdo”
Yaasiin Maxamuud Xiir Faratoon oo ah wasiirka arrimaha dibadda Somaliland oo qayb ka ah wafdiga Somaliland ka socda ee shirka ka qeybgalaya ayaa isna BBC u sheegay in qaabka loo ambaqaaday wadahadallan ay ka duwan yihiin shirarkii hore ee dhexmaray Soomaaliya iyo Somaliland. Shirkan wuxuu kaga duwan yahay, wuxuu leeyahay marqaatiyeyaal, dad miisaan leh oo odeyaal ah oo madaxweyneyaal ah isla deegaanka ay ku yaallin labada dal ayay ka socdaan,..kii hore labada wafddi ee labada dal ka socda unbaa meel la geyn jiray oo la oran jiray idinku wadahadla laakin waa la dhex joogaa waana goob joog baa loo yahay waxa lagu wada hadlayo”
Waxyaabaha xiisaha gaarka ah u yeelaya
Profesoor Xuseen Warsame waxaa uu sidoo kale ka dhawaajiyay in waxyabaaha xiisaha u yeelaya shirkan in ay kamid yihiin in la isku furo dhaqaalaha gobolka iyo isbaddalka siyaasadda geeska afrika.
“In dhaqaale ahaan ay isku furmaan oo ninka Abiy Axmed ah kuwa qaatay Nobel Peace Prize, arrintaa dabada waa ka riixayaa Mareykankii ayaa u yar jeedaa, oo Soomaaliya maalgelin badan baa la sameyn karaa hadda, dekeda la dhisayaa, patrool baa la helay.. umuurahaa adduunkii uu usoo yar jeeda iyo geeska afrika siyaasaddiisu oo isbaddashay baa keeneysaa xamaasaddan faraha badan iyo rajadan faraha badan, rajaana jirta”
Maxaa dhici karaa xitaa haddii haatan aanan laga heshiin arrinta ugu weyn ay labada dhinac isku hayaan? “Oo xataa haaddaan hadda lagu heshiin ma kala go’naa iyo ma isku jirnaa colaadda la yareynayo waxay keeni doontaa in horumarkii dhaqaalahu uu xowli galo labada dhinacba” ayuu yiri Profesoor Xuseen Warsame.
Dabayaaqadii 2014-kii ayey aheyd markii isla madaxweynaha Jabuuti Ismaaciil Cumar Geelle uu casuumaad ugu fidiyay magaalada Jabuuti madaxweynihii hore ee Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud iyo madaxweynihii hore ee Somaliland Axmed Maxamed Maxamuud Siilaanyo.
Gunaanadkii shirkaasi waxa ay madaxda labada dhinac ku heshiiseen lix qodob oo ay aheyd in dhinacyadu ay fuliyaan, si xal looga gaaro xiriirka u dhaxayn kara labada dhinac.
