Weerar loo adeegsaday tiro gantaallo ah ayay fallaagada Xuutiyiinta dalka Yemen ku qaadeen labo markab oo ah kuwa dagaalka isla markaana laga leeyahay dalka Mareykanka.
Sida lagu sheegay war ka soo baxay Pentagon-ka Mareykanka weerarradaan ayaa la fashiliyay oo aan u dhicin sidii loogu tala galay.
Ugu yaraan 8 diyaaradood oo ah kuwa aan duuliyaha lahayn , shan gantaal oo nooca ballistic-ga ah ee maraakiibta iyo saddex gantaallada lidka maraakiibta ah ayaa Isniintii lala beegsaday USS Stockdale iyo USS Spruance.
Maraakiibta ayaa soo ridey madaafiicda, mana jiraan “wax khasaare ah oo ka dhashay, iyo cid wax ku noqotay,” ayuu yiri xoghayaha warfaafinta ee Pentagon-ka Major Jeneraal Pat Ryder.Weerarkan ayaa daba socday duqeymo isdaba joog ahaa oo taliska dhexe ee Mareykanka uu ku qaaday saldhigyada keydka hubka ee Xuutiyiinta Yemen.
Weerarka ayaa dhacay xilli kooxda fallaagada ay taageerto Iran ay ku socdaalayeen marin biyoodka Bab el-Mandeb, oo ah marin-biyoodka u dhexeeya badda cas iyo gacanka cadmeed.
TV-ga Al-Masirah oo ah Telefishinka ugu weyn ee ay maamulaan Xuuthiyiinta Yemen ayaa sheegay in duqeymo xiriir ah oo dhanka cirka ah lagu beegsaday labo markab oo kuwa dagaalka ah oo Mareykanku leeyahay iyo markab saddexaad oo marayay badda.
Afhayeenka milateriga kooxda, Yxaye al-Sarea, ayaa bayaan uu soo saaray oo lagu baahiyay barta X, ku sheegay in fallaagadu ay “ku guulaysteen” inay ku garaacaan markabka USS Abraham Lincoln tiro gantaallo ah.
Xoghayaha warfaafinta ee Pentagon-ka Major Jeneraal Pat Ryder ayaa sheegay inaanu ka warqabin wax weerar ah oo lagu qaaday markabka Abraham Lincoln.
Xuutiyiinta ayaa qeyb ka ahaa isku xirka kooxaha hubeysan ee Bariga Dhexe oo ay taageerto Iran oo ay ku jiraan Xisbullah oo ka jirta Lubnaan iyo Xamaas oo ka dagaallanta dhulka Falastiiniyiinta
Waxay si isdaba joog ah u bartilmaameedsadeen maraakiibta ganacsiga ee badda cas iyo gacanka cadmeed tan iyo bishii Nofembar 2023-kii. Waxay quusiyeen laba markab, saddex meelood meelna waxay qabteen maraakiibta la bartilmaameedsaday, waxayna dileen shaqaalihii la socday.
Waxa ay sheegeen in ay tallaabooyinkaan u qaadayaan sidii ay u taageeri lahaayeen Falastiiniyiinta dagaalku kala dhaxeeyo Israa’iil.
Waxay ku andacoodeen, inta badan, inay beegsadaan maraakiibta dalalka tagaeera Israa’iil ee ka socda Mareykanka iyo ama Ingiriiska.
Horaantii sanadkan, dalalka Mareykanka, Ingiriiska iyo 12 wadan oo kale ayaa bilaabay hawlgalka ilaalinta barwaaqada si loo ilaaliyo marinada maraakiibta badda cas ee ka dhanka ah Xuutiyiinta.
Bishii Oktoobar, militariga Mareykanka ayaa sheegay inay duqeymo ka fuliyeen 15 bartilmaameed oo Xuutiyiinta Yemen leeyihiin, iyadoo dhowr qarax laga soo sheegay caasimadda Sanca.
Mareykanka ayaa horey u sheegay inuu doonayo inuu hoos u dhigo awoodda Xuutiyiinta ee ah in ay beegsadaan maraakiibta.
Weerarrada lagu qaado maraakiibta Badda Cas oo soo noqnoqday ayaa la’ aaminsanyahay in saameyn xooggan ay ku yeesheen ganacsiga caalamka, iyadoo laga dareemay meelo badan sida geeska Afrika.
Xaggee ayay ka soo bilowdeen Xuutiyiintu?
Xuutiyintu waxay ka soo abuurmeen ururradii ku jiray colaadda ka dhanka ahayd dowladdii Yemen, balse waxay asaal ahan ku aroorayeen madhabta Zayd oo ka mida madhabaha Shiicada.
Kooxda Zayd waxay tariikh ahaan ku xiriirsamayaan kacaankii Zayid bin Cali Al-Xuseen bin Cali Bin Abii Daalib kuwaas oo ka soo jeeday magaalada Kuufa kana hor yimid taliskii Umawiyiinta qarnigii siddeedaad ee miilaadiyada iyo dhimashadiisa oo uu gacantiisa ku dilay guddoomiyihii Khaliifkii Umawiyiinta. Hishaam bin Cabdul Maalik .
Arrimo badan ayaa ka qayb qaatay soo ifbaxa Xuutiyiinta, oo ay ka mid yihiin sababo fikir, siyaasad, taariikheed iyo juquraafi oo ay ku jiraan sheegashada xuquuqda dadka deggan goobaha ay ku badan yihiin Zaydiyiinta.
Sannadkii 1990-kii ayay ahayd markii la abuuray dhaqdhaqaaqii ugu horreeyay ee loogu magac daray “Dhallinyarada Mu’miniinta ah”, taasoo ay dabada ka riixaysay xaqiiqada go’doonka ah ee deegaannada Zayd, oo ay ku nool yihiin ku dhawaad 35 illaa 40 boqolkiiba tirada guud ee dadka Yemen.
Dhaqdhaqaaqa ayaa noqday mid aad loo xiiseeyo kadib markii ay kordheen dhalinyaro taageersan oo ka qayb qaadanaysa dhaq-dhaqaaqa kooxda.
Waxay la koreen nacaybka Israa’iil iyo Maraykanka iyagoo saaladaha Jimacaha ka qaadayey nashiidooyin ka dhan ah.
Maamulka Yemen ayaa dhalinyaradan wax ka qabtay iyagoo xiray kadibna lasii daayay mudo kooban kadibna ay dib ugu laabteen howlahoodii hore.
Hoggaamiyihii ugu horeeyey ee xarakada Xuseen Badar al-Diin al-Xuuti oo uu dhalay wadaad caan ah, waxa uu horraantii siyaasaddiisa ku xidhnaa xisbi yar oo loo yaqaannay “Al-Xaq”.
Xisbigani waxa uu laba kursi ka helay baarlamaanka Yemen doorashooyinkii 1993, Xuseen waxa uu ku guulaystay mid ka mid ah kuraastaas intii u dhaxaysay 1993 iyo 1997kii.
Intaas ka dibna, bishii sebtembar 11, 2001 iyo dhacdooyinkii xigay, sida duullaankii Ciraaq, Xuseen Al-Xuuti wuxuu raacay waddo cusub oo ay ka mid yihiin soo noolaynta fikradaha soo noolaynta iimaanka ama “Imperialism-ka,” waxaana saamayn ku yeeshay afkaaraha guud ee Kacaanka Islaamigaa ee Iiraan.
Dhaqdhaqaaqa dhalinyaradii Mu’miniinta waxay markii hore ku ekaayeen difaacidda xaquuqda dadka ku nool magaalada Sacda oo ah halka ay ka soo jeedaan dadka haysta madhabta Shiidada ee Yemen.
