Gabadha yar ee hoggaamiyaha Kuuriyada Waqoyi, waa qofka “aadka loogu maleynayo” inay isaga beddesho, sida laga soo xigtay hay’adda sirdoonka Koofurta, ee NIS. Marka maxaan ka naqaannaa Kim Ju Ae, sidee ayayna ugu muuqataa inay maalin un aabbaheed beddeli doonto?
Kim Jong Un ayaa aad u qariya qoyskiisa taasna waxay keentay inaan wax badan laga aqoon. Xitaa xaaskiisa, Ri Sol Ju, oo muddo qarsoodi ahayd kadib guurkooda – lama arag ilaa sanadkii 2012. Warbaahinta Kuuriyada Koofureed ayaa ku warrantay inay is guursadeen sanadkii 2009 ayna cunug isu dhaleen 2010. Waxaa sidoo kale loo maleynayaa inay tahay hooyada Kim Ju Ae, oo dhalatay labo sano kadib xilligaas.
Markii ugu horreysay ee jiritaanka Kim Ju Ae la shaaciyo waxay ahayd 2013, kadib markii xiddigga kubbadda gacanta ee howlgabka noqday una dhashay Mareykanka Dennis Rodman uu booqasho muran dhalisay ku tegay Kuuriyada Waqooyi.
Rodman ayaa sheegay inuu waqti la qaatay qoyska Kim, kusoo dalxiisay badda uuna “kor u qaaday ilmahooda”, oo uu ugu yeeray Ju Ae.
Xitaa warbaahinta Kuuriyada Waqoooyi waxay keliya “u aqoonsadeen gabadha Kim Jong Un, iyagoo aan magaceeda sheegeyn amaba da’deeda “, ayuu yiri Fyodor Tertitskiy, oo ah baare siyaasadda Kuuriyada Waqooyi waxna ka dhiga Jaamacadda Kookmin ee ku taalla Seoul. “Wax kale lagama yaqaan, ugu yaraan bulshada dhexdeeda,” ayuu intaa ku daray. Wuxuu ku qiyaasayaa inay da’deedu u dhaxeyso toban ilaa toban iyo dhowr sano.
Shir jaraa’id oo qarsoodi ah ayay sanadkii hore NIS ugu sheegtay siyaasiyiinta Kuuriyada Koofureed in Kim Ju Ae aanan weligeed laga diwaan-gelin iskuul waxbarasho oo rasmi ah isla markaana wax loogu dhigayay gurigooda ku yaalla Pyongyang. Waxay intaa ku dartay inay ku raaxeysato hiwaayadaha sida kaxeynta fardaha, dabaasha iyo cayaarta barafka. Mid ka mid ah dadkii shirkaas jaraa’id ka qyeb galay ayaa mar dambe weriyeyaasha u sheegay in Kim Jong Un uu gaar ahaan ku qancay xirfadaheeda fardo kaxeynta.
NIS ayaa sheegtay inay gabadhan ay la dhasheen wiil walaalkeed oo ka weyn iyo cunug ka yar oo jinsiyaddiisa aysan hay’addu xaqiijin. Weligood laguma arag bulshada dhexdeeda.
Soo muuqashadii ugu horreysay
Kim Ju Ae ayaa markii ugu horerysay la arkay bishii November 2022 markaasoo ay ka qeyb gashay tijaada gantaal iyadoo aabbaheed la joogtay kaddibna dhinaciisa ayaa lagu arkay dhowr jeer oo kale, munaasabadaha militariga iyo kuwo kaleba.
Dhowaan, munaasabadda Sanadka Cusub oo ka dhacday Garoonka May 1 ee Pyongyang, iyada iyo aabbaheed ayaa dhabanka iska dhunkaday.
Bishii December, waxay ka qeyb galeen daah ka qaadidda gantaalka ICBM ee Kuuriyada Waqooyi, oo ah gantaalka riddada dheer ee ugu horumarsan dalkaas. Sidoo kale way la jirtay markii lasoo bandhigayay satellite-ka wax basaasa ee Malligyong-1 bishii November. Pyongyang ayaa sheegtay inuu Kim Jong Un aragti ka siinayo Aqalka Cad.
Bishii February 2023 Radio Free Asia ayaa ku warramay in dowladda Kuuriyada Waqooyi ay qof walba oo kale oo lag magacaabo Kim Jun Ae ku amreysay inay magacooda beddelaan, taasoo ay sheegtay inay tahay dhaqan caadi ah marka ay timaaddo xukunka qoyska.
Dadka u kuur gala arrimaha Kuuriyada Waqooyi ayaa sheegaya in Kim Ju Ae haatan loo yaqaanno gabadha “la xushmeeyo”, intii loogu yeeri lahaa gabadha “la jecel yahay”.
Laga yaabo inay beddesho?
Kuuriyada Waqooyi waa mid aad qarsoodi u ah dunida inteeda kalena uma cadda sababta kasoo muuqashada Kim Ju Ae ee dhinaca aabbaheed ay u noqotay wax aad u dhaca.
Muwaadiniinta Kuuriyada Waqooyi ayaa loo sheegaa in qoyska reer Kim ay kasoo jeedaan dhiig barakeysay, taasoo micnaheedu yahay in keligood ay dalka hoggaamin karaan iyadoo falanqeeyeyaasha qaarkood ay sheegayaan in xilli hore bulshada la baro ay ka dhigan tahay hab uu hoggaamiyaha Kuuriyada Waqooyi ku xaqiijinayo in gabadhiisa ay is diyaarineyso kahor inta aysan xukunka la wareegin.
Ma jirto wax sheegaya in laga yaabo inay beddesho mar dhow, warar hadda kahor la isla dhex marayay oo sheegayay in Kim Jong Un ay xaaladdiisa caafimaad liidato ayaana meesha laga saaray.
Qaar kale ayaa sheegaya in sidoo kale laga yaabo inay tahay hab uu Kim Jong Un ku muujinayo inuu yahay qof qoyskiisa daryeela, xilli bulshadaasi tahay mid aad u qiimeysa labka.
“Marka la eego hoggaamiyeyaashii hore Kim Jong Il iyo Kim Il Sung, waxaa jiray dacaayado badan oo diiradda saarayay doorka hoggaamiyaha Kuuriyada Waqooyi ee hooyo ama aabbe ahaan,” ayuu yiri Edward Howell, oo siyaasadda ka dhiga Jaamacadda Oxford khabiirna ku ah gacanka Kuuriya. “Marka waxaan filayaa in astaantan ay sii socotay iyadoo bulshada horteeda kala soo muuqaneysa aabbaheed.”
Tan iyo aasaasiddii Kuuriyada Waqooyi 1948, waxaa xukumayay xubnaha ragga ah ee qoyska Kim in haddii Kim Ju Ae ay maalin aabbaheed beddeshana, waxay noqon doontaa gabadhii ugu horreysay ee dalkaasi xukunta.
Balse “xubin uu ku jiro dhiigga Kim ayaa aad muhiim ugu ah hoggaanka Kuuriyada Waqooyi haddii ay haweeney tahay xitaa, way ka fiican tahay beddelkii uu dalka hoggaamin lahaa qof aan qoyska Kim ka tirsaneyn”, ayuu yiri Howell.
Kim Jong Un iyo Kim Ju Ae visiting the oo booqanaya Beerta Digaagga Kwangchon meel u dhow Pyongyang, January 2024
Wuxuu aaminsan yahay in sidoo kale uu jiro qof kale oo mudan inuu beddelo Kim Jon Un – waa hoggaamiyaha walaashiis, Kim Yo Jong, oo markii ugu horreysay ay warbaahinta shaaciyeen bishii March 2014. Xil sare ayay ka heysaa Xisbiga Shaqaalaha Kuuriya ee dalkaasi xukuma.
“Aad ayay uga weyn tahay Kim Ju Ae khibrad badan ayayna uga leedahay siyaasadaha Kuuriyada Waqooyi,” ayuu yiri. “Marka haddii ay gabadha tahay ama walaasha, labadaba haween ayay noqon karaan, balse in qof qoyska Kim ka tirsan la helo waa waxa ugu muhiimsan.”
NIS-ta Kuuriyada Koofureed ayaa sidoo kale sheegtay inay eegeyso dhammaanba dadka suurtogalka ah inay beddelaan hoggaamiyaha haatan ee Kuuriyada Waqooyi, maaddaama ay jiraan argatiyo kala duwan.
