Waxaa jirta cabsi laga qabo in isu socodka baayac mushtarka dunida uu khalkhal ku yimaado, ka dib markii shirkadaha maraakiibta ee waaweyn ay ka leexiyeen safarradooda badda cas.
Weerarrada ay fallaagada Xuutiyiinta ee Yemen ku qaadayeen maraakiibta ganacsiga todobaadyadii dhawaa ayaa dhaliyey in in badan ay ka weecdaan marinka ugu mashquulka badan ee ay maraakiibtu maraan.
Kooxda Xuutiyiinta ayaa ku dhawaaqday taageerada ay u hayaan Xamaas, waxayna sheegeen inay bar-tilmaameedsanayaan maraakiibta u socota Israa’iil, inkastoo
Maxaa dhacay
Xuutiyiintu waxay sii kordhinayeen weerarradooda tan iyo bishii Oktoobar markii uu billowday dagaalka Israa’iil iyo Xamaas.
Kooxda oo ay taageerto Iiraan ayaa dayaaradaha duuliye la’aanta ah iyo gantaallo ku weerarayey maraakiibta badeecadaha sida ee mara marinka Baabul-Mandab oo ah marin ballaciisu yahay 20 mayl oo u dhaxeeya Eritrea iyo Jabuuti oo dhinaca koofureed ka saaran marinka iyo Yemen oo dhinaca Waqooyi kaga taalla.
Inta badan waxaa marinkaas isticmaala maraakiibta ka yimaada dhinaca koofureed ee doonaya inay gaaraan kanaalka Suweys.
Laainse maadaama ay dhaceen weerarro maraakiib loo gaystay kuwo kalena laga cabsi qabo ayaa shirkado ay ka mid tahay shirkadda Maersk waxay u leexiyeen maraakiibtooda marin masaafo dheer qaadanaya oo ilaa Afrika koofurteeda laga soo wareegayo ayadoo la sii marayo galbeedka Afrika.
Shirkadda BP ayaa hakad galisay saliidda u soo marta badda Cas, ayadoo u aanaynaysa “xaaladda amni ee sii xumaanaysa”.
Safarrada dheer ayaa 10 maalmood ku daraya wakhtiga ay safarayaan maraakiibta, waxaana malaayiin doollar sii kordhaya qiimaha ay maraakiibtu shixnadaha ku qaadaan.
Markab kasta oo soo mara kanaalka Suweys isagoo u socda badweynta Hindiya ayey tahay inuu maro Baabul Mandab iyo badda cas. Ilaa 17000 oo markab iyo 10-12% ganacsiga dunida ayaa marinkaas ka gudba sannad kasta.
Kanaalka Suweys ayaa ah marinka ugu dhaqsiyaha badan ee u dhaxeeya Aasiya iyo Yurub, wuxuuna muhiim u yahay maraakiibta sida saliidda iyo gaaska dareeraha ah.
Ilaa sagaal malyan oo barmiil ayaa maalin kasta marayey kanaalka Suweys lixdii bilood ee sannadkan ugu horreysay sida laga soo xigtay hay’adda Vortexa.
Falanqeeyayaasha hay’adda S&P Global Market Intelligence ayaa sheegaya in ku dhawaad 15% badeecadaha soo gala Yurub, bariga dhexe, iyo waqooyiga Afrika ay ka yimaadaan Aasiya iyo khaliijka ayadoo badda la soo mariyo.
Waxaa ka mid ah 21.5% saliidda sifaysan iyo in ka badan 13% saliidda cayriin.
Laakinse saliid kaliya ma aha. Kontaynarrada ay ku jiraan badeecadaha dadku isticmaalo sida dharka, kabaha iyo TV-yada ayaa iyagana halka la soo mariyaa.
Saamaynta ay yeelanayso
Waa arin marag ma doonto ah in ay saamaynayso ganacsiga dunida, ayadoo maraakiibta laga weeciyey badda cas, laakin badeecadaha ay dadka isticmaalaan ayey saamaynta ugu weyn ku dhacaysaa sida uu sheegayo Chris Rogers oo ka tirsan S&P Global Market Intelligence.
Waxyaabaha la fili karo waxaa ka mid ah in dib u dhac uu ku yimaado in badeecadu gaarto dukaamada maadaama toban maalmood oo dheeraad ah ay ku darsamayso, ayadoo laga soo wareeyo Cape of good hope.
Masaafadaas waxay shirkadaha ugu kacaysa qiime dheeraad ah maadaama ay maraakiibta ku qaadanayso 3,500 nautical mile oo dheeraad ah.
Sare u kaca qiimaha dheeraadka ah ayaa todobaadki hore gaaray 4%, waxaana qiimahaas uu ka soo gudbayaa ganacsatada, una soo gudbaya macaamiisha. Waxaa kaloo laga cabsi qabaa in sicirka saliidda uu cirka isku shareero.
Jawaabta laga bixiyey
Weerarradan ayaa keenay in Maraykanku uu qaado hawlgal caalami ah si loo badbaadiyo maraakiibta isticmaasha badda cas, waxaana ku biiray dalal ay ka mid yihiin UK, Canada, Faransiiska, Baxrayn, Norway iyo Spain.
