Waxaa laga yaabaa inay wax iska caadi ah tahay in lacagtu ay kordhiso farxadda. Hase ahaatee, marka baahiyaha aasaaska ay dhammaadaan wax waliba dhanka kale ayuu isu rogaa.
Xiriirkeenna shucuureed ee dakhliga, deynta iyo khasaaruhu waa wax aad u cakiran oo ay adag tahay in erayo kooban lagu qeexo.
Dabcan shaki kuma jiro in lacagtu ay awood ballaaran leedahay oo ay lug ku yeelan karto go’aannada dadku qaataan iyo falalkoodaba, taasina waa hab dhibaatooyinka loo xalliyo oo shaqeeya, gaar ahaan xilliyada adag.
Waa waxa “u suurta galiya dadka inay ku noolaadaan nolol wanaagsan” ayuu kusoo koobay Jan-Emmanuel De Neve oo ah barfasoor cilmiga dhaqaalaha iyo dabeecadda ka dhiga Jaamacadda Oxford.
Balse sida lagasoo xigtay cilmi baaris waxaa lagu sheegay in aanay isbaddal weyn keenayn lacagtu marka la eego dhanka farxadda.
Xiriirka dakhliga sare iyo farxadda ka dhexeeyaa waa ‘logarithmic’ ayuu ku sharraxay De Neve.
Mana aha in aanaan aaminin, balse si buuxda uma aanaan fahmin, sidaas darteed waxaan ka codsannay inuu sharraxaad intaa dheer ka bixiyo.
Waxaa la ogaday hadii dakhligaaga sannadkii uu laba jibaarmo, tusaale adoo qaadanaysay $20,000 oo doolar hadii uu gaaro laba jibbaar dhan $40,000 waad farxaysaa.
Balse hadii aad doonayso inaad hesho isla farxaddi iyo raynrayntii mar kale, koboc $20,000 oo doolar ah kuguma filno. Way ku farxad galin wax yar balse ma aha sidii markii hore oo kale.
Hadaba si aad u hesho isla farxaddi laba jibbaarka ahayd mar kale, waxaad u baahan tahay inaad laba jibbaarto dakhligaaga mar kale, taas oo ka dhigan in haddii ad helaysay $40,000 oo doolar inaad gaadhsiiso $80,000 oo doolar, hadana haddi aad doonayso si la mid ah sidii hore; waa inaad $80,000 kii gaarsiiso $160,000 laba jibbaarkaas ayeyna kor ugu soconaysaa.
Ma xad baa jira?
Ka sokow xiriirka ‘logarithmic’ laba jibbaarka ee ka dhexeeya lacagta iyo farxadda hadana waxaa jira meel xad ah.
Daraaasad ayaa muujinaysa in aad waqti badan ku luminayso haddi aad isku daydo inaad si joogto ah u laba jibbaarto mushaharkaaga, ugu yaraan wax ka badan xadka, oo tusaale, ingiriiska ah qiyaastii $150,000 oo doolar.
Dad badan ma gaadhaan heerkaas dakhli, laakiin kuwa gaadha waxa uu barfasoore De Neve ugu yeedhay “cidhifka” ugu sareeya “iyaga oo aan mar dambe aan dareemi doonin xiriir la taaban karo oo ka dhexeeya lacagta badan iyo ku qanacsanaanta nolosha.”
Waxayna ka dhigantahay in farxaddu aanay ahayn mid gadashadeedu fududahay
Iyadoo aan la inkiri karin in dadku ay u baahan yihiin inay daboolaan baahiyahooda aasaasiga ah (cuntada, guriyeynta, caafimaadka, iwm.), intaas ka dib waxaa jira dhowr arrimood oo si weyn uga qaybqaata ladnaanta ka baxsan dakhliga.
Mark Williamson, agaasimaha hayadda Action for Happiness , ayaa aqoonsaday qaar ka mid ah arrimahan:
Wadamada qaar arrimahan ayaa loo isticmaalaa in lagu qiimeeyo heerka ladnaanta dadweynaha, qiyaas degdeg ah oo ka badan tan lagu ogaado heerka dakhliga dadweynaha.
Heer waddan, waxa uu iftiimiyay De Neve -oo ka mid ah qorayaasha Warbixinta Qaramada Midoobay ee Farxadda Adduunka-, sinnaanta bulshada ayaa ah arrin muhiim ah oo lagu ilaaliyo celceliska ladnaanta ama ku qanacsanaanta nolosha dadka deggan dalkaas.
Warbixinta wadamada Waqooyiga Yurub waxay si joogto ah uga soo muuqdaan heerka ugu sarreeya ee qiimeynta, barfasoorku wuxuu tilmaamay in tani ay sabab u tahay, waxyaabo kale, xaqiiqda ah in dawladahu ay caydh bixiyaan, tan oo ah “nooc badbaado nafsi ah” iyo kalsooni lagu qabo qorshayaasha maaliyadeed ee dawladda.
Shayga ugu dambeeya ee la is waydiin karo
Waxyaabo kale oo xiiso leh oo nafsi ah oo ku saabsan lacagta ayaa ah in aan necebnahay in aan lumino lacagta in ka badan inta aan jecelnahay in aan kasbanno .
Inkastoo kor u kaca qaacidada dareenka soo celinta ay run tahay markaan lacag badan samayno, hadana lidkeeda ayaa suurta gal ah markaan lacag weyno.
Nacaybka luminta, sida lagu yaqaan dhaqaalaha dabeecadda, ayaa lagu cabbiray daraasado dhowr ah.
Sida laga soo xigtay cilmi-baarista, De Neve wuxuu yiri, “ladnaantu waxay laba jeer ka xasaasisan tahay lluminta dakhliga ama awoodda wax gadashada marka loo eego faa’iidada u dhiganta.”
