Macbadka Westminster waa dhagax ka ag muuqda qararka Webiga Thames, kuna dheggan Aqalka Baarlamaanka ee bartamaha London, wuxuu qarniyo ahaa halka ay ka dhacaan musaasabadaha waaweyn ee heerka qaran.
Macbadku waa kaniisad taariikhi ah oo taajka loogu saaro Boqorrada ragga ah iyo kuwa haweenka ah, waxaana ka mid ah Boqorradda oo lagu caleemo-saaray sanadkii 1953.
Kaniisadda aan hadda aragno waxaa dib u dhisay Henry III sanadkii 1245, laakiin waxaa la aasaasay xilligaas ka hor, waxaa dhisay wadaadada Benedictine sanadkii 960AD (kaddib dhalashii Nabi Ciise).
“Dhismaha Macbadka wuxuu xuddun u ahaa nolosha siyaasadeed ee Ingiriiska ku dhowaad kun sano,” ayay tiri Dr Hannah Boston oo Taariikhda Dhexe ka dhigta Koleejka Magdalen ee Jaamacadda Oxford.
Maanta, in ka badan 3,300 oo qof oo caan ah oo ay ku jiraan boqorro, ayaa ama ku aasan ama lagu xusay Macbadka Westminster.
Iyadoo malaayiin qof oo dunida dacalladeeda ku nool ay sagootintii u dambeysay u sameynayaan Boqorad Elizabeth II inta ay socoto tacsida la isugu imaanayo Macbadka Westminster, ayaa waxaan halkan idinkula wadaageynaa xaqiiqooyin xiiso leh oo ku saabsan dhismahan qaddiimiga ah.
1. Waxaa lagu dhigay 16 xaflad aroos oo qoyska boqortooyada ah
Sanadkii 2011, iyadoo xiran labbis jaalle ah, Boqorad Elizabeth II waxay ka qeyb gashay arooska qoyska boqortooyada ee Amiir William iyo Kate Middleton, waana kii ugu dambeeyay ee ka dhaca Macbadka.
Arooskoodu wuxuu daba socdaa aroosyo badan oo qoyska boqortooyada ah, kuwaas oo soo billowday sagaal boqol oo sano ka hor.
Ilaa hadda, waxaa Macbadka lagu qabtay 16 aroos oo qoyska boqortooyada ah, laga soo billaabo Henry I, kaas oo halkaas ku guursaday Amiiradda Scotland ee Matilda sanadkii 1100, waxaana sidoo kale ka mid ah arooskii Elizabeth oo markaas Amiirad ahayd iyo Amiir Philip ee 1947-kii.
2. Wuxuu hoy u yahay albaabka ugu faca weyn Britain
Sanadkii 2005 un bay ahayd markii la ogaaday in Macbadka Westminster uu hoy u yahay albaabka ugu faca weyn Britain, arrintaas oo daba socotay cilmi-baaris aad u faahfaahsaneyd.
Waxaa la dhisay xilli ku qiyaasan 1050-yadii – ka hor ‘xoog ku qabsashadii Norman’ (Norman Conquest).
“Edward the Confessor, Boqorkii Ingiriiska ee intii u dhaxeysay 1042 ilaa 1066 ayaa markii ugu horreysay dhisay Macbadka,” ayay faahfaahisay Dr Boston.
Laakiin wax yar ayaa ka badbaaday dhismihii asalka ahaa ee Macbadka Westminster, marka laga soo tago albaabka.
“Sida ay u badan tahay wuxuu ahaa dhismihii ugu horreeyay ee Ingiriiska laga dhiso iyadoo la adeegsanayo qaabka Romanesque oo ku faafayay meelo kale oo Yurub ah. Qodistu waxay muujineysaa inuu dhererkiisu ahaa 87m,” ayay tiri Dr Boston.
Albaabka waxaa ku dul yaalla qaybo harag lo’aad ah. Qarnigii 19-aad waxaa soo baxay halyey soo-jeedinaya in qaybahan haragga lo’da ah ay yihiin harag bani’aadan, oo uu leeyahay qof lagu qabtay isagoo wax-ka-qarin ama dhac ka geysanaya kaniisadda.
Haragga waxaa la sheegay in lagu musbaaray albaabka si aysan inta kale ugu soo dhiirran.
3. Martigeliyaha dhismeyaal qabri oo ay leeyihiin qoyska boqortooyada – iyo kumannaan kale
Macbadka Westminster waa halka ugu dambeysa ee dhinaca loo dhigay 30 boqor oo isugu jira rag iyo dumar, waxaana ugu horreeyay Boqor Edward the Confessor.
Kuwa kale waxaa ka mid ah Boqorad Elizabeth I, Mary Queen ee Scots iyo xaasaska boqorro talada hayay.
Boqorkii ugu dambeeyay ee lagu aaso Macbadka Westminster wuxuu ahaa Boqor George II sanadkii 1760.
Hase yeeshee, xubno qoyska boqortooyada keliya ah laguma aasin Macbadka.
Waxaa lagu aasay in ka badan 3,300 oo qof oo ay ku jiraan Sir Isaac Newton, Stephen Hawking, George Frederic Handel iyo qoraa iyo gabyaa Mary Trevor.
Macbadku wuxuu sidoo kale hoy u yahay ‘Geeska Gabayada’, waa xus loo sameeyo qoreyaasha iyo gabayaaga ay ka mid yihiin Jane Austen iyo Charlotte, Emily iyo Anne Brontë.
Waqtigan casriga ah, aasaska qoyska boqortooyada ee ka dhacay Macbadka waxaa ku jira aaskii Boqorad Elizabeth Boqorradda Hooyadeed ee 2002, aaskii Diana, Amiiraddii Wales ee 1997 iyo aaska hadda ee Boqorad Elizabeth II.
4. Kursiga uu ku fariisto qofka la boqrayo
Kursiga uu ku fariisto qofka la boqrayo waxaa lagu tiriyaa mid ka mid ah agabka guryaha ee ugu caansan adduunka, wuxuuna bud-dhig u ahaa caleemo-saarka boqorro British ah oo dhacay toddobo qarni.
Waxaa lagu sameeyay amar uu bixiyay Boqor Edward I si loogu xiro dhagaxa caanka ah ee Stone of Scone oo ahaa mid lagu maamuuso Scots-ka, kaas oo Edward uu u qaatay London (kaas oo muwaadiniin Scottish ah ay muddo kooban xadeen 1950).
Boqorad Elizabeth II ayaa ku fariisatay kursiga oo ka sarreeya dhagaxa markii la boqrayay sanadkii 1953, wuxuuna kursigu uga soo muuqan doonaa musaasabaddeeda wiilkeeda Boqor Charles III.
Tan iyo 1066, dhamaan marka laga reebo labo boqor waa lagu caleemo-saaray Macbadka Westminster – waa 39 tirada guud.
5. Bogga Dhaxalka Adduunka ee Unesco iyo saadaasha dhammaadka adduunka
Altarka kore ee Macbadka hortiisa waxaa sagxadda dhoobada ah ee dhexe uga yaalla qoraal saadaalinaya dhammaadka adduunka. Wuxuu ka samaysan yahay qaabab joomatari ah oo laga soo dhisay qaybo dhagax ah iyo muraayad midab leh oo midabbo iyo cabbirro kala duwan leh, taas oo loo jarjaray qaabab kala duwan.
Halkaas oo loo yaqaan Cosmati pavement ayaa si la-yaab leh u soo jeedisay in adduunka uu jirayo 19,683 sano.
Balse mar dhow un bay farriintaas soo muuqatay, markii nadiifin xoog leh lagu sameeyay iyo mashruuc ilaalin ah.
Sanadkii 1987, mosaic-ka qadiimiga ah, albaabka ugu da’da weyn iyo kursiga la isku boqro waxay dhamaantood muhiim u noqdeen dhaqanka adduunka markii Qasriga Westminster iyo Macbadka Westminster lagu soo daray liiska Unesco ee Dhaxalka Adduunka.
Macbadka Westminster waxaa lagu tilmaamay ‘tusaale cajiib ah oo ka mid ah wejiyadii isdabajoogga ahaa ee farshaxanka Gothic’ ee Ingiriiska, sababtoo ah ‘waa taariikh muhiim ah iyo calaamad weyn’.
