Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh ayaa ra’iisal wasaare u magacaabay Xamsa Cabdi Barre oo ah xildhibaan ka tirsan Golaha Shacabka xubin ka ahaa xisbiga madaxweyne Xasan Sheekh.
Madaxweynaha ayaa sheegay inuu in muddo ah ka baaran dagaya xulashada qofka noqon doono ra’iisal wasaaraha, islamarkaana uu u arkay inuu Xamsa yahay shakhsi ka soo bixi kara howshan.
Xamsa oo hadlay ka dib magaacbistiisa ayaa sheegay inuu soo dhisi doono xukumad u qalanto inay dalka samatabixiso kana sahqeyso hadafka ah Soomaali heshiis ah dunidana heshiis la ah.
Haddaba Waa kuma ra”isal wasaaraha cusub?
Xamse Cabdi Barre waxa uu ku dhashay magaalada Kismaayo gobolka Jubbada hoose ee koonfurta Soomaaliya horraantii 1970.
Waxbarashadiisa aasaasiga ah, dugsiga hoose, dhex iyo sare waxa uu ku qaaday gudaha dalka. Jaamacadda heerka koowaad waxa uu kusoo dhigtay waddanka Yemen, halka shahaadada heerka labaad uu kusoo qaatay jaamacad ku taalla dalka Malaysia.
Hadda waa xildhibaan Golaha Shacabka ee Baarlamaanka ah ee Soomaaliya, oo laga soo doortay Jubbaland.
Wuxuu xubin ka yahay Xisbiga Nabadda iyo Horumarinta ee uu hoggaanka uu u hayay Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud, kaasoo uu horay uga soo noqday xoghaye.
Inkastoo uu shaqooyin kala duwan kasoo qabtay xafiisyada dowladda federaalka ah ee Soomaaliya, magaciisa waxa uu si wayn u soo shaac-baxay markii uu noqday guddoomiyihii guddiga doorashada ee Jubbaland, intii u dhaxeysay 2019-kii ilaa 2020-kii.
Intii u dhaxeysay 2014-kii ilaa 2015-kii waxa uu la-taliyaha dhinaca maamulka ah u ahaa guddoomiyihii gobolka Banaadir ahaana duqii magaalada Muqdisho ee xilligaas, Xasan Maxamed Xuseen (Muungaab).
Howlaha kale ee uu Xamsa soo qabtay waxaa ka mid ah in uu la-taliye sare kasoo noqday Wasaaradda Arrimaha Dastuurka iyo Federaaleynta.
Tan iyo markii uu soo dhowaaday waqtiga gabagabada ah ee uu Madaxweyne Xasan Sheekh u haysto ku dhawaaqista raysul wasaarihiisa, waxaa baraha bulshada la iskula dhex marayay in siyaasiggan uu noqon karo qofka la xulanayo.
Bishii la soo dhaafay ee May 15-keedii ayay ahayd markii doorashadii madaxweynaha ee ka dhacday Muqdisho uu ku guulaystay madaxweynaha cusub, isagoo laga dhowrayay in muddo 30 maalin gudahood ah uu magacaabo raysul wasaaraha, si baarlamaanka loo hor geeyo.
Madaxweyneyaasha Soomaaliya ayaa looga bartay in ay lasoo daahaan soo bandhigidda magaca raysul wasaaraha, iyadoo mararka qaar xitaa sababta muran ku aaddan in la dhaafay waqtigii sharciga ahaa.
Markii ugu dambaysay ee mowduuc noocan ah uu hadal-haynta dhaliyay waxay ahayd sanadkii 2020-kii.
Madaxweynihii hore ee Soomaaliya Maxamed Cabdullaahi Farmaajo ayaa muddo ka badan bil ay ku qaadatay soo xulashada raysul wasaarihii beddaelay Xasan Cali Kheyre oo ay baarlamaanka kalsoonida kala noqdeen.
Ma jirto muddo cayiman oo dastuurka kumeel-gaarka ah ku qoran, oo ay tahay in madaxweynaha uu kusoo magacaabo raysul wasaare, balse dhaqanka siyaasadeed ee soo-jireenka ah waxa uu ahaa in madaxweynaha uu muddo bil gudaheed ah ku magacaabo madaxa xukuumadda.
Ma jirto caqabad muuqata oo Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud hor taagan, isagoo madaxweynihii hore uga duwan khilaafkii hareynayay xiriirka dowladda federaalka ah iyo dowlad-goboleedyada.
Xamsa ayaa xilka kala wareegaya Raysul wasaare Maxamed Xuseen Rooble oo hadda ah raysul wasaaraha xil-gaarsiinta ah ee dowladda federaalka ah ee Soomaaliya.
