Wargeys ka soo baxa Kenya, The East African ayaa warbixin falanqeyn ah ka qoray sida Soomaaliya ay “saameyn ugu yeelatay” maamulka Uhuru Kenyatta iyo midkii aabihii Jomo Kenyatta.
Warbixinta wargeyska:
Soomaaliya waxay u muuqataa in hadda ay madax-xanuun ku tahay Uhuru Kenyatta, mana fududa in la maareeyo dhibaatada deriskaaga, sida uu aabihii horey u ogaaday.
Waxaa suuragal ah in Uhuru uu u baahan yahay xikmaddii aabihii ee heshiisyada diblumaasiyadeed ee qorsoon, si uu khilaafka xuduudda ee hadda tagaan u maareeyo.
Siyaasaddii arrimaha dibadda ee aabihii waxay ku saleysnayd cabsidii dagaal ee Soomaaliya uu ka qabay – taasina waa waxa laga helay warqadaha keydka ku jira.
Si dalka Kenya uu u difaaco, Jomo Kenyatta wuxuu wakiishay Bruce McKenzie iyo Charles Njonjo si ay u hoggaamiyaan wadahadallada military ee Britain lagula heshiiyay, kaas oo loo garanayo “Isfahankii Bamburi”.
Wuxuu heshiiskaas ka helay xaqiijin ah in haddii Soomaaliya oo taageero ka heleysay midowgii Soviet ay dagaallamaan, in ay Britain soo farageliso. Balse ma ahayn madow iyo caddaan.
Sida heshiiskaas lagu gaaray waa sheeko diblumaasiyadeed ee xilligii Dagaalkii Qaboobaa, waa midda dhalisay xiriirka gaarka ah ee siyaasadda arrimaha dibadda iyo xiriirka Kenya ee UK.
Ballanqaadyada
Wax yar ka dib xurriyaddii Kenya – 1964 – Dowladdii Jomo waxay dalbatay diyaarado dagaal sida kuwa loo garanayo Hunter iyo BAC Strikemasters oo ay u dooneysay militariga si ay uga hortagaan dhibaatadii burcadda loo yaqaannay shuftada.
“Ma bixin kartid qarashka,” sida uu Kenyatta u sheegay Duncan Sandys, oo xilligaas ahaa Xoghayihii Britain ee dalalka Barwaaqa Sooranka ah.
Balse waxaa loo xaqiijiyay, si hadal keli ah, in Britain ay u soo gurman doonto Kenya haddii Soomaaliya ay weerar soo qaaddo.
Heshiiskaas waa midka loo garanayay “isfahankii Sandys”, wuxuuna macnaha u kala duwanaanayaa dadka kala gedisan.
Iyadoo kuwa shuruucda dejiya ee Britain ay u arkayeen ballanqaad aan u kala caddeyn dal ku cusbaa waddamada Barwaaqa Sooranka ah, haddana Jomo Kenyatta wuxuu u ahaa heshiis – wax uu isku halleyn karo.
Taas waxaa lagu muujiyay warqad ay diyaariyeen guddi uu shir gudoomiyay Kenyatta, bishii January, 1966, taas oo qeyb ahaan si khalad ah loogu yiri “diyaaradaha dagaal ee qumaatiga u kaca ee Britain ayaa diyaar ku noqon doona 24 saac gudahood, iyo ciidamo kooban oo kuwa lugta ah ayaa na soo gaari doono 48 saac ka dib marka Soomaaliya ay ku soo xadgudubto xuduuddeenna”.
Bilo ka dib shirkaas, madaxweyne Jomo Kenyatta wuxuu London u diray wasiirkiisii Beeraha iyo Xanaanada Xoolaha, Bruce McKenzie, si uu ula kulmo Xoghayihii Difaaca ee Britain Denis Healey.
Si xun u fahmid
Mr Healy gacan wanaagsan kama uusan geysan arrinta Soomaaliya. Warqado ku muddeysan 14-kii bishii May 1966, waxay muujinayaan in markii McKenzie uu ka hadlay “isfahankii Sandys”, uuna sheegay in boqortooyada ay u damqaneysay (balse) waajibaad aan warqadna ku qorneyn ma aysan ahayn arrin macna darro ah, marka xiriirka caalamiga ah loo eego”.
Taas waxay walaac ku abuurtay Kenyatta iyo dadkii ku xeernaa, kaas oo ahaan in Soomaaliya ay keligood wajahayaan, iyo in sidii ay u fahmeen ballanqaadkii Britain ‘ay suuragal tahay’ in uu qalad ahaa.
Mar kale, in kastoo dhiirranaan ay ka muuqatay, haddana Jomo Kenyatta wuu ogaa in ciidamada Kenya aysan foodda dari karin cidamadii dowladdii uu hoggaaminayay Aadan Cabdulle Cusmaan.
