wareysi gaar ah siiyay laanta afsoomalaiga ee BBC-da ayaa waxaa uu kaga hadlay arrimo dhowr ah oo ay kamid yihiin mustaqbalka siyaasadeed ee Soomaaliya, gaar ahaan doorashooyinka 2020 iyo doorashadii dhawaan ka dhacday maamulka Jubaland ee uu buuqa ka dhashay.
Wuxuu shaki geliyaya suurtagalnimada in doorasho qof iyo cod ah la qabto sanadka so socda sida uu markii horaba qorshuhu ahaa
“Qorshuhu wuxuu in laga guuro nidaamka 4.5, walina la sugayo in arrintaas ay qabsanto., laba sano iyo bar kadib ma heyno calaamo muujinaya arrintaas oo suurtagal ka dhigi karto”, ayuu yiri Madaxweyne Deni.
Inkastoo aysan kala caddeyn nooca doorasho ee Soomaaliya ka dhici doontaa doorashada xigta oo qorshuhu ahaa in la qabto doorasho qof iyo cod ah iyo qaabka ay u dhici karto ayaa haddana gudoomiyaha guddiga madaxabannaan ee doorashooyinka Soomaaliya, Xaliimo Yarey waxay marar badan ku celcelisay in Soomaaliya ay ka dhic doontaa doorasho qof iyo cod ah.
madaxweyne Deni ayaa sheegay in arrinta doorashada aysan wali isaga imanin madaxda dalka, balse hore looga heshiiyay.
“Madaxda Federaalka meel ay wali uga hadleyso ma arag, sida doorashada soo socota ay ku dhaceyso, waana arrin ay wali maamulada dalka ka jira iyo madaxda dhexe aysan isaga imaanin oo nidaamka 4.5 laga guuro”
Madaxweynaha maamul goboleedka Puntland ayaa waxaa kale oo uu sheegay in taas aysan iminka muuqanin, wixii kale lagu badeli doonanana ay tahay hawl u taalo hogaanka siyaasadeed ee dalka.
Madaxweyne Deni ayaa waxaa kale oo uu ka hadlay warar sheegayay in Dowladda federal ee Soomaaliya laga yaaba inay damacsan tahay muddo kororsi, arrintaas oo horay loogu eedeeyay dowladda, balse ay benisay in uu jiro qorsha noocaas ah.
“Mid Soomaalida way isku raacsan tahay, wax la yiraahdo muddo kororsi dalkan kama dhici karto, dalkan wuxuu ku jira geedi socod siyaasadeed, loo horseeday in hay’adihiisu ay caga dhigtaan, wax Soomaali ku heshiisan tahay waxaa ka jira ilaa iyo hadda oo u hirgalay in doorashada ay xiligeeda ku dhacdo”, ayuu raaciyay.
Guddiga madaxabanaan ee doorashooyinka Soomaaliya oo ay guddoomiye ka tahay Xaliimo Yarey, oo horaantii sanadkan ka hadashay suurtagalnimada ah in doorasho shacabka ay ka qeybqaataan ay ka dhacdo dalka ayaa waxay sheegtay in taas ay ka shaqeynayaan.
“Doorashooyinka waxay ka dhacayaan deegaan kasta oo amni ahaan iyo siyaasad ahaan u suurtagelinaya in guddiga uu doorasho ka qabto, ” ayay tiri Xaliimo Yarey.
Arrinta ay ka dhawaajisya gudoomiyaha guddiga ayaan la garaneyn sida ay u dhaqan geli karto, iyadoo qorshahaas uu u baahan yahay in marka hore la ogaadoo deegaan barlamaaneedyada, diiwaangelinta codbixiyeyaasha iyo qabsoomidda doorasho xor iyo xalaal, maadaama ammaanka uu saldhig u yahay doorasho walba oo k dhacda Soomalaiya, Al shabaab na ay maamulaan deegaano badan oo ay tahay in ay doorasho ka dhacdo.
Dhamesytirka dastuurka federaalka oo wali qabya ah iyo sidookale maqnaashaha Somaliland oo aanan ilaa iyo iminka go’aan laga gaarin ayaa kala cadeyn sida ay doorasho uga dhici karto, waxaana dadka qaar ay qabana in xiligan ay adag tahay in Soomalaiya ay ka dhacdo doorasho qof iyo cod ah, marka la eego caqabadaha ku gedaaman.
Arrimaha Jubaland oo dhawaan ay doorasho ka dhacday ayuu sidoo kale soo hadal qaaday, wuxuuna ku adkeystay go’aankii maamulkiisa ee ahaa inay aqoonsan yihiin doorashadii Axmed Madobe.
“Mowqifka Puntland wuu caddaa, Doorashada Jubaland na si dhaw ayaan ula soconay, si lamid ah kuwa kale, doorashadii Jubaland ka dhacday mowqifkeena runtii wuu cadaa, waxaan aaminsan yahay in doorashadaas si nabadgelyo ah oo hufan ay ku dhacday, “, ayuu ku daray.
Waxaa kale oo uu sheegay in dhamaan waxyaabihii ay tabanayen dhinacada siyaasadda ee Jubaland iyo beesha caalamka ay kala hadleen maamulka, xaln laga gaaray.
Dowladda Soomalaiya ayaa ku gacanseyrtay doorashada Axmed Madobe sheegtayna inaysan aqoonsanayn nidaamka iyo natiijada doorashada.
