Gabayga Guurdoon iyo Erey U Gaar Ah Abwaan Cabdiwaaxid Cali Gamadiid W/Q Siciid Maxamuud Gahayr.

0
Badhtamihii sannadkii 1998kii ayaan ku biiray ardayda Dugsiga Cumar Binu Khaddaab oo ku yaalla faras-magaalaha Hargeysa. Ardaydii aanu isku fasalka noqonnay waxa ka mid ahaa Abwaan Cabdiwaaxid Cali Gamaddiid.  Ardayda ku wanaagsan aqoonta iyo akhlaaqda ayuu ahaa. Si gaar ah waxa aan  xasuustaa in uu ku guuleystay billadda edebta sanad ka mid ah laba gu’ oo aanu isku fasal ahayn.

Dhanka kale waxa uu ka mid ahaa ardayda lagu soo ururo ee afkooda la eego, marka ay hadlayaan. Ardayda ku suntan xarragada, toosnaanta iyo summadaha wanaagga ayuu Cabdiwaaxid ku jiray. Xilligaasi waxa aanu casharrada


dhigan jirnay gelinka dambe inta 13:30 duhurnimo iyo 05:30 galabnimo oo ah wakhti aad u kulul. Anigu markii aan halkaa laba gu’ ku jiray ayaan ka baxay, sababta oo ah waxa naloo beddelay gelinka hore oo aan iskuul kale dhigan jiray. Sidaas ayaan uga leexday aqoontii macaahidda oo aan ugu baydhay dhinaca iskuullada iyo jaamacadaha dawliga ah.
Cabdiwaaxid waxa uu ahaa raggii sii watay tacliinta dugsiga hoose/dhexe oo uu ku dhammaystay Cumar Binu Khaddaab, markii dambena waxa uu u gudbay dugsiga sare ee Xamdaan. Xilliyadaa aanu ardayda ahayn waxa laga sheekaysan jiray casharrada dugsiga inta badan. Markaa fursad umaanu helin in aanu suugaan iyo arrimo kale wadaagno.

Waxay ahayd sannadkii 2005ta markii aanu Cabdiwaaxid isku aragnay Hargeysa, isaga oo markaa ii mariyay tix Shiinley ah oo uu curiyay. Wuxuu ku maansooday gabay midho ahaan, ujeeddo ahaan iyo hal-abuur ahaanba sarreeya marka loo eego da’diisa. Xilliyadaa ayuu soo nooladaay xidhiidhkii aanu lahayn, had iyo jeerna waanu kala war heli jirnay. Waxaanu wada qaadannay wakhti badan oo la isku weydaarsado aqoon, aragti, suugaan iyo sooyaalba.

Gabyaannimada waxa u dheer dhaqan-yaqaannimo xeel-dheer, af-yaqaan iyo codkarnimo. Marka uu gudbinayo tix iyo tiraab labadaba waxa uu ku daraa dhaqdhaqaaq jidheed oo ka qayb-qaata in uu dadka dhacsiisyo dulucda uu leeyahay. Wuxuu ka mid yahay ragga aan ka barto dhaqanka.  Haddii ay buuruhu fig leeyihiin, haddii geelu kurus leeyahay, haddii ay suugaantu tahay inta afka u qiimaha badan, haddii laan-baartu ku taallo halka geedka u sarreysa, Abwaan Cabdiwaaxid wuxuu ka mid yahay hormoodka dhallinyarada calanka u sidda curinta maansada Soomaaliyeed. Waa gabyaa iyo geeraare tiriya dhudaha maansadaugu sharfan.

Suugaanta Abwaan Cabdiwaaxid Cali Gamaddiid waxa laga baahiyaa warbaahinta ay ka mid yihiin Muuq-baahiyihii ETN, Royal 24, SLNTV, Somaliland Space Chanel, Youtube iyo saxaafad kale oo isugu jirta kuwa la qoro iyo kuwa la dhegaysto intaba.

 Maxay Aqoonyahannadu Ka Yidhaahdeen Cabdiwaaxid

12kii Mey sannadkii 2009ka, maarli Arbaca ah waxa aanu wakgti ku beegan 04:00tii galabnimo aniga iyo Cabdiwaaxid Cali Gamadiid ku booqannay hudheelka Hadhwanaag ee magaalada Hargeysa oo uu deggenaa Qoraagii Caanka ahaa ee Aw Jaamac Cumar Ciise naxariistii janno Alle ha siiyo’e oo socdaal ku yimi Somaliland. Cabdiwaaxid Cali Gamadiid ayaa mariyay gabay uu curiyay oo magaciisa la yidhaahdo

“Waa waxa cirkii di’i jiriyo, dirirki loo waayay”.

Si fiican ayaanu uga bogannay aniga iyo Aw Jaamac Cumar Ciise gabayga uu marinayay Abwaan Cabdiwaaxid Cali Gamaddiid. Markii gabaygi dhammaaday ayuu la dhacay Aw Jaamac waxaanu yidhi weedho aan ka sii xasuusto“Adeer gabaygaagu waxa uu leeyahay dhismaha maansadii Sayid Maxamed Cabdalle Xasan”. Bogaadin kaddibna wiilkiisa oo la socday ayuu ku yidhi “inoo qor taleefanka Cabdiwaaxid”. Markii aanu cabbaar wada joognay aniga, Cabdiwaaxid iyo Aw Jaamac Cumar Ciise waxa noo yimi  Boobe Yuusuf Ducaale, Yuusuf Cismaan Cabdulle “Shaacir”, Axmed Aw Geeddi Maxamuud “Dheeraad” iyo Xasan Cabdi Madar oo u socday qaban-qaabada xaflad soo-dhaweyn ah oo Aw Jaamac loogu qabtay Hargeysa 14kii Mey 2009ka.

Aw Jaamac Cumar Ciise oo ah qoraagii ururiyay Gabayada Sayid Maxamed Cabdalle Xasan iyo taariikhdii Daraawiishtu waxa uu maansada Cabdiwaaxid ku labeeyay tii Sayidka. Ka geyoon maayo haddii aan dhex galo faallada shakhsiyadda, sooyaalka iyo falanqaynta suugaanta Abwaan Cabdiwaaxid Cali, waxaan jecelahay in aan idinla wadaago gabay uu tiriyay oo  magaciisa la yidhaahdo Guurdoon.

Abwaan Cabdiwaaxid Cali Gamaddiid oo ka warramaya ujeeddada uu Gabayga Guurdoon u tiriyay waxa uu yidhi“Gabayga Guurdoon waxa uu ka hadlayaa laba xaaladood oo is huwan. Waa markii aan guurdoonka ahaa intii aanan xilaha yeelan. Guurdoonkaas dhul badan ayaan ku marayaa, dhaqan badanna wuu soo gudbin doonaa.

Gabayga waxa igu dhaliyay nin aanu saaxiib nahay oo Cabdiraxiin Ibraahin Cumar la yidhaahdo. Ninkaasaa had iyo goor, habeen walba igu odhan jiray maxaad u guursan weyday. Xilliyana meeris gabay ah oo uu caado u lahaa ayuu igu odhan jiray, kaas oo ah

Ma qalaanqal baad tahay maxaad, qoys u noqon weyday?

Guurka ayuu aad iigu tirtirsiyi jiray, isaguna wuu guur badnaa. Dabadeed waxaan ku idhi waa tuu Jaamac Diiriye Xuur lahaa

Cirku foore daruuriyo

Fasal buu ku da’aa

Miyaanay indho guurdoon iga muuqan waanigan is-gaafoodhinayee?. Wuxuu igu yidhi “Ha ka yaabin. Guurkaaga waxa ka dhaw minyaradii Ina Kulan”. Ninkii markaan tiraabta waxba kaga lillayn waayay baan dhinacii tixda ula baydhay. Markaa inaan guurdoon dhaba ahay baan uga warramayaa, inta arli een mari doono iyo dhibta iga gaadhay guurdoonka ayaan u sheegayaa. Sidoo kale gobannimadii Soomaaliyeed iyo dawladdii oo aan raadinayo ayuu gabayga qasdigiisu yahay. Labadaa mabda’ ee guurdoonka iyo dawladnimada ayuu xambaarsan yahay”.

Waa kuwan meerisyadii Gabayga Guurdoon:

Cabdiyow beryahan waan ka go’ay, gabay araartiiye

Markuu tuushku wada guuxay baan, kayga gaabsadaye

Gubni dulina baa lagu salliday, waanan gigayaane

Heemaashigaa gelelafiyo, gurucya-dheertiiye

Geel-toosiyaa hiigayiyo, guuf ku raadsiga’e

Gafaniyo gabaarreyda iyo, dhoobleydaa ganiye

Goggay junidu uga buuxsantoo, waa geddaan dhabade

Gabargaashay, guudantay oo, gaarufyaa dilaye

Anoon hadalka goolaftan iyo, gooddi uga jeedin

Gorgorradan iimaan beelay baan, gees ka marayaaye

Haddaan hadalka geel-daaq fog iyo, guudka kore saaray

Hashii gorofka lagu maalayiyo, gaawihiyo dhiilka

Gaaweeto qaar baa la gala, labada gooroode

Gujo iyo qaniinyiyo ul bay, gawda ku hayaane

 Xaglo-geel guntigu qaadi-waa, gelina maayaane

Inkastoo la ganac gooyo ood, nadi ku guulguusho

Gaadhi maayo qaajuhu baroor, goobta lays helo’e

Kol haddaan se godol qaado oon, mariyo geeraarka

Gabno ayaddinaa liidatee, goodir baan ahaye

Gorofkaa la ii madhinayaa, boqol kun oo goore

Gabbaan iyo nin gawdh-gawdhayana, waa ka garanuuge

Iga gunud, mid loo guuxay baan, idin garwaaqsiine

Afartaasi waa gaaxda hore, gogol-dhiggeediiye

Bal aan galayaxiibaa hadhee, idin garwaaqsiiyo

Cirku wuxuu gudnaadaba markii, gu’gu hillaacaayo

Waa inuu gulaan iyo ufiyo, galaha keenaaye

Waxaan uga gol leeyahay haddaan, kuu galgaal bixiyo

Cabdiyow inaan guur damcoon, geliyay laabtayda

Allaylehe ninkii gaasa baxay, wuu i maah garane

Is-gaafoodhintaa iga saloon, la igu gaadhayne

Guntigaan shullaha geeyay iyo, labada geesoode

Go’a shaal ah baan jiidayaa, goor iyo ayaane

Hadba garangar iyo beel degtaan, socod ku gaadhaaye

Intaa godanka mid an joogin baan, gacan togaalaaye

Googgaadu way badatay iyo, ul iyo geeraare

Ujeeddada haddaan gaadho oon, gobo’da kuu taabto

Awrkaygu wuu kala go’oo, guuxa demin waaye

Dhibidaa gollaha hooraysiyo, labada geesoode

Afartii godnaabuu beryahan, kaga galaydh-shaaye

Tawaad lagu gagabayaa ka di’i, giirka saynta lehe

Hadba doob gariir weyn leh buu, qun u garaacaaye

Waa kaa boggii golongaleen, geedo sare hayne

Giddi maalintii buu tisciin, gaadhka ka hayaaye

Kolba tuush xun oo guuxayuu, “galaw” ku siiyaaye

Tiftuu gobolidii xayliyuu, gororshay qaalmaaye

Galooftiyo abeer seleluu, gudub u tuuraaye

Gungumaacsiguu labada hore, kaga “gig” siiyaaye

Waxba hadalka yaan guro fogeyn, kuuna guud marine

Gogol qaac leh, gaaf diirran iyo, guri la seensaabay

Anba inan dabaylaha ka galo, waw golmoonahaye

Gabadh quruxsan, mid an gaato iyo, gololo maarriina

Intaan gudan intaan goobayeen, gees walba u rooray

Goobjoogga waataad ahayd, goor iyo ayaaye

 Gadabiirsi iyo Ciise iyo, gaanka Sacad Muuse

Guban iyo ilaa Saaxil iyo, Golis intaa taalla

Gatiitalay ilaa Gacan-libaax, tan iyo Gaashaamo

Qabiilkaa arlaa’iga gogliyo, geeshka Habar Yoonis

Giddi Habarjecliyo Muusayaal, nimanka loo gaadho

Gelingaalle, gooddiga Nugaal, Ili gar raarkeeda

Badda Garacad, meeshiyo Goldheer, gudubsinkaa xeebta

Gashiishiyo Dhulbahantiyo ilaa, bari guntii oo dhan

Gadhcas iyo Majeerteen ilaa, guri Mareexaana

Gaalkacayo Cayr iyo Saruur, nimanka loo gaadho

Galguduud Kismaayiyo Jubbiyo, Gediyo Boosaaso

Gobollada Shabeelliyo Bakool, udubka gawdiida

Xamar goonyaheediyo Hawiye, labada geesoodba

Garre iyo illaa Geriga iyo ,godanka Mooyaale

Gaadsan iyo Shariiftiyo halkiyo, guriga Sheekhaashta

Goday iyo Ogaadeen ilaa, sidiyo Geel-loo-kor

Go-golay illaa Gawlalliyo, gooddiyada Faafan

Gurdumiyo Awaariyo Gurracan, gulungulkaa Koorre

Gilimays Jidwaaq iyo Bartire, tan iyo Guuyoowe

Gadhka Yogol Guraysiyo ilaa, Seylac gudaheeda

Balligubadle Arabkaa gobtaa, geed-labka Isaaq

Godkan Herer, gudaha Ciidagale, tan iyo Gaaroodi

Gambadhiyo Garduur iyo ilaa, Sugumo guudkooda

Cidhiidhyaha goshoodiyo halkuu, geelayagu daaqo

Soomaalidu geyiga ay degtaba, gebi ahaanteeda

Meel aanan guurdoon ku marin, waanan garanayne

Gabbal-dhacay, cadceed gaabatiyo, waaqla’ laga guuray

Jabad guuna, meel guri-casiyo, galangal oomaara

Illi gabadha, dhul Giriyaada iyo, gawyo iyo laago

Aril galawga iyo fiinta iyo, ciyawgu goohaayo

Wax badanbuu gabaahiir habeen, iigu soo galaye

Wax badanbaan gudoodiga mirtii, jiidhay geedaha’e

Halaq gama’san, jelbis guuxaysiyo, xanasha oo “guu”leh

Wax badan baan mas geyllaansan iyo, good ku joogsadaye

Organ golos leh, bahal goomman iyo, gool wax raminaysa

Gucumaale aad iyo shabeel, gaajo dubayoobay

Gaaruflow dhurwaa iyo dugaag, sabarku goojoobay

Wax badanbuu libaax “gaw” leh iyo, gaannigu i sigaye

Wax badanbaan galiilyada cabsida, aayar gaabsadaye

Guluf iyo col gaatamahayiyo, gaade soconaaya

Wax badanbaan u galay aayar oo, lay gabraarsadaye

Wax badanbuu rasaas igu gembiyay, gaadh mirtii dhexe’e

Garanuugta iyo deeradiyo, goodirkiyo cawsha

Saryan geeso weyn iyo biciid, farawgu goobeeyay

Gumburiga na fiigtaamayiyo, yarista gaaggaaban

Wiyishoo gadooddiyo arbaha, gacanka jiidaaya

Gorayada wax badan baan didshiyo, gerigi dheeraaye

Cir godaladay, gufaaciyo hillaac, karar gawaamaaya

Wax badanbaan gudgude soo curtiyo, geydha qaayibaye

Gabadanaba deyrtii dhacdiyo, gawre iyo juube

Gabayoox bannaan iyo dhul aan, laga geyoonaynin

Wax badan baan galluubnaan ku maray, goor habeen dumaye

Wax badanbaan gacmaha laabtayoon, geliyay feedhaaye

Golcas iyo kaliil dhaharatoo, guunyadu idlaatay

Wax badanbuu jidaashaan u go’ay, suudigu i gubaye

Wax badanbaan gucliyo guure iyo, guulka laasimaye

Wax badan galxood sahayday iyo, Goray liskeediiye

Wax badanbuu warkaygii u galay, gaaliyo Islaame

Intii hawl i gaadhoo qudhaan, laga geyoonayne

Waxan hadal ku soo goynayaa ama ku soo gaabshay

Geesaaska iyo baanisaha, midiba waa gaare

Weli raadkiba baan gurahayaa, jeer an gaadhaba’e

Insha Allahu waan soo gelbine, gooshkanna i dhawra

ShareThis – See more at: http://hadhwanaag.ca/detail.aspx?id=162533#sthash.kSKZDsRR.dpuf